«Οὐδὲν ἐν τῇ νοήσει ὃ μὴ πρότερον ἐν τῇ αἰσθήσει». Ο Πλάτων διαχώρισε τον κόσμο σε αισθητό και νοητό. Ο νοητός είναι αληθινός, αιώνιος, αναλλοίωτος, ο αισθητός είναι φθαρτό κακέκτυπό του. Ο διαχωρισμός που έκανε έμεινε, αλλά άρχισε να αλλάζει η ιεραρχία. Από τον Αριστοτέλη, το Θωμά Ακινάτη, τον John Locke έφθασε να θεωρείται ότι ο νοητός κόσμος είναι παράγωγος του αισθητού. Ο John Locke ξεχώριζε τον αισθητό κόσμο της Φυσικής με τη Χημεία και τη Βιολογία, από το νοητό των μαθηματικών, της Γεωμετρίας, της Λογικής. Ο Kant δέχθηκε πως οι περισσότερες έννοιες, οι a posteriori, σχηματίζονται από αισθήματα που μπήκαν μέσα μας διαμέσου των αισθήσεών μας. Όχι όλες όμως. Προσπαθώντας εδώ να δούμε τη φυσιολογική αντιστοιχία του νοητού κόσμου, με το φυσικό, τείνομε να δεχθούμε, σε πρώτη ματιά, πως ο Kant έχει δίκιο να ξεχωρίζει τις a priori έννοιες από τις a posteriori. Πραγματικά, υπάρχουν έννοιες σαν του χρόνου, του χώρου κλπ, σαν τις «κατηγορίες» του Αριστοτέλη ή τις a priori του Καντ, που μοιάζει να τις αποκτήσαμε χωρίς να έχουν περάσει από τις αισθήσεις μας. Και δεν είναι δυνατό να έχουν περάσει από τις αισθήσεις μας. Αυτές διεγείρονται από ερεθίσματα και ερέθισμα είναι η προσθήκη ή αφαίρεση μικρής ποσότητας ενέργειας, η οποία πυροδοτεί μια αντίδραση. Οι έννοιες που προαναφέρθηκαν δεν είναι μορφές ενέργειας, για να μπορούν να διεγείρουν τα αισθητήριά μας. Είναι πλαίσια μέσα στα οποία αναπτύσσονται και κατατάσσονται οι εμπειρικές, οι a posteriori, έννοιές μας. Πώς λοιπόν σχηματίζονται τέτοιες έννοιες, αν δεν είναι προϊόντα διέγερσης των αισθητηρίων μας;
Συντάκτης: Δημήτρης Σιδερής
Αρχή, τέλος της Ζωής και ηθικά ιατρικά προβλήματα
Κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, Υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας. Η ιατρική εξυπηρετεί τους σκοπούς της Υγείας. Καθώς η Υγεία έχει τρεις όψεις, τη σωματική, ψυχική και κοινωνική, θα προσπαθήσω να αναλύσω αυτές τις τρεις συνιστώσες της ύπαρξής μας, τη γέννηση και το θάνατό τους και τη θέση της Ιατρικής απέναντί τους με τα ηθικά προβλήματα που προκύπτουν. Οι τρεις υποστάσεις της ύπαρξής μας έχουν υπογραμμισθεί από Ψυχολόγους και ψυχαναλυτές (π.χ. William James, Sigmund Freud) και Φιλοσόφους (π.χ. Søren Aabye Kierkegaard, Martin Heidegger, Jean Paul Sartre κ.ά). Οι τρεις υποστάσεις είναι μια αισθητή (υλική, φυσική, σωματική, material me, Id, In-der-Welt Sein, corp) μια νοητή (Πνευματική, Ψυχική, Spiritual me, Ego, Dasein, en-soi) και μια κοινωνική (Social me, Super-Ego, Mitsein, pour-autrui). Ο χρόνος γέννησης και θανάτου των τριών υποστάσεων είναι διαφορετικός και δεν έχει υπογραμμισθεί ικανοποιητικά διεθνώς. Στις τρεις υποστάσεις μπορεί να επέμβει η ιατρική, όπως υποδεικνύει ο ορισμός της υγείας. Ιδιαίτερα μπορεί να παρέμβει στη γέννηση (π.χ. έκτρωση) και στο θάνατό (π.χ. ευθανασία) τους. Οι τρεις υποστάσεις του Είναι ιεραρχούνται από την κοινή αντίληψη ποικιλοτρόπως, διαφορετικά σε διαφορετικούς χρόνους και τόπους. Ανάλογα είναι υποχρεωμένος να προσαρμοσθεί ο γιατρός που κύριο, αδιαφιλονίκητο καθήκον του είναι το συμφέρον του αρρώστου του. Ποιο είναι όμως αυτό, στις ακραίες περιπτώσεις όπου αφίστανται τα συμφέροντα των τριών υποστάσεών του; Είναι το σημείο στο οποίο πρέπει η κοινωνία, σε διάλογο με τον ιατρικό κόσμο και τη φιλοσοφική σκέψη, να πάρει τις αποφάσεις της.
Παραλογισμός
Παραλογισμός πάντοτε υπήρχε στην ιστορία και δεν θα πάψει να υπάρχει. Κάποιος παράφρονας παίρνει την εξουσία είτε Καλιγούλας λέγεται είτε Αδόλφος. Το θέμα όμως είναι πώς τον αντιμετωπίζουν οι υπόλοιποι, που υποτίθεται δεν είναι παράφρονες.
Υπερβολική η ανεπαρκής ιατρική;
Η παχυσαρκία σχετίζεται με παθήσεις όπως ο διαβήτης, η ισχαιμική καρδιοπάθεια, ποικίλοι καρκίνοι κ.ά. Είναι πιο συχνή στις ΗΠΑ και πολύ λιγότερη στην Ασία και στην Αφρική. Από την άλλη, η πείνα και ο υποσιτισμός δυσχεραίνουν την ανάπτυξη και την άμυνα στις νόσους, καθιστούν προβληματική τη σωματική εργασία, μειώνουν τις μαθησιακές ικανότητες, καθιστούν επικίνδυνη την κύηση και ενδεχομένως δεν επιτρέπουν το φυσικό μητρικό θηλασμό. Είναι πολύ συχνή η πείνα και ο υποσιτισμός στην Ασία, Ωκεανία και Αφρική, ασήμαντος όμως στις αναπτυγμένες χώρες.