Νάντια Χριστοδούλου
Ειδικευομένη Ιατρός
Τμήμα Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού
Νοσοκομείο «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο» ΕΕΣ
Η παχυσαρκία είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων όπως γενετικών, μεταβολικών, τρόπου και συνηθειών ζωής και περιβαλλοντικών συνθηκών. Από συγκριτικές μελέτες που έγιναν μεταξύ πληθυσμών κατά τις περιόδους 1976-1980 και 1999-2000 έχει παρατηρηθεί αύξηση του αριθμού των υπέρβαρων και των παχύσαρκων κατά 40% και 110% αντίστοιχα. Η μεταβολή αυτή σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα δεν μπορεί να αποδοθεί στην επίδραση βιολογικών παραγόντων. Η αυξημένη πρόσληψη ενέργειας, η μειωμένη κατανάλωση ενέργειας ή ο συνδυασμός αυτών οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους που είναι αποτέλεσμα του τρόπου ζωής του ανθρώπου της σύγχρονης κοινωνίας.
Οι διατροφικές συνήθειες έχουν αλλάξει και παρόλη την πληθώρα στην αγορά τροφίμων χαμηλών σε λιπαρά και θερμίδες, έχει διαπιστωθεί αυξημένη κατανάλωση φαγητών τύπου fast food με μεγάλη θερμιδική αξία και αναψυκτικών. Η ανάλυση δεδομένων, από διάφορους ερευνητές, όσον αφορά τη διαφορά στην θερμιδική πρόσληψη μεταξύ της περιόδου 1994-1996 σε σύγκριση με το 1965 δε φαίνεται να είναι μεγάλη, γεγονός που υποδεικνύει ότι η αύξηση της παχυσαρκίας ίσως να συσχετίζεται περισσότερο με τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας.
Ινστιτούτα αδυνατίσματος , εξοπλισμός με οικιακά μηχανήματα γυμναστικής και γυμναστήρια σε κάθε γειτονιά δεν έχουν καταφέρει να φέρουν σε ισορροπία τον καθιστικό τρόπο ζωής. Δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης και η ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια έχουν αυξηθεί και έχουν συσχετιστεί με αύξηση του σωματικού βάρους σε παιδιά και ενήλικες. Φαίνεται όμως ότι αυτό που έχει αλλάξει περισσότερο, είναι το επίπεδο της ενέργειας που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια της εργασίας ,της μετακίνησης και της ενασχόλησης με το σπίτι. Τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς έχουν καταργήσει το περπάτημα ή την ποδηλασία σαν τρόπο μετακίνησης, οι διάφορες οικιακές μηχανές έχουν μειώσει σημαντικά την φυσική άσκηση κατά την τακτοποίηση του νοικοκυριού και στον εργασιακό χώρο η μηχανοποίηση έχει μετατρέψει σε καθιστικού τύπου τις περισσότερες δουλειές.
Καθώς η συνεχόμενη αύξηση του αριθμού των παχύσαρκων και η εντυπωσιακά αρνητική επίδραση της παχυσαρκίας στη δημόσια υγεία, έχει καταστήσει απαραίτητη τη μελέτη αυτού του πληθυσμού .Σαν καλύτερο και ευκολότερο μέτρο υπολογισμού του σωματικού λίπους και κατηγορηματοποίησης του πληθυσμού, χρησιμοποιείται ο δείκτης μάζας σώματος (BMI), που ορίζεται σαν ο λόγος του βάρους σε χιλιοστόγραμμα προς το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα. Υπέρβαρα θεωρούνται άτομα με BMI ≥25 Kg/m² και παχύσαρκα άτομα με BMI≥30Kg/m².Υψηλό BMI αυξάνει το κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου, σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, καρκίνου, και πρόωρου θανάτου.
Οι καρδιακές νόσοι αποτελούν την πιο συχνή αιτία θανάτου .΄Εχει υπολογιστεί ότι 20-30% της θνησιμότητας λόγω καρδιαγγειακής νόσου οφείλεται στην παχυσαρκία και άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα έχουν 2 με 3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Μεγάλη σχέση φαίνεται να υπάρχει μεταξύ BMI και παρουσίας υπέρτασης με όλες τις επιπλοκές που αυτή προκαλεί όπως καρδιαγγειακή νόσο, νεφρική επιβάρυνση , αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Οι παχύσαρκοι παρουσιάζουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 σε σχέση με τους μη παχύσαρκους και τις επιπλοκές του: τύφλωση, νεφρική ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο, προσβολή των περιφερικών αγγείων και νευροπάθειας.
Πολλά είδη καρκίνων έχουν επίσης συσχετιστεί με το υπερβολικό βάρος όπως ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος του παχέως εντέρου, ο καρκίνος του νεφρού ,του οισοφάγου και ενδομητρίου και η παχυσαρκία έχει συσχετισθεί με μεγαλύτερη θνητότητα των καρκινοπαθών.
Η χολολιθίαση, μια αρκετά συχνή πάθηση, τις περισσότερες φορές ασυμπτωματική, μπορεί ωστόσο να προκαλεί πόνο ή να εξελιχθεί σε φλεγμονή της χοληδόχου κύστης ή να οδηγήσει σε χολοκυστεκτομή. Υπέρβαρες γυναίκες έχουν διπλάσιο και παχύσαρκες 2,5-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο. ανάπτυξης χολολιθίασης. Η χολολιθίαση είναι πιο συχνή στις γυναίκες αλλά παρόμοιες τάσεις αυξημένου κινδύνου έχουν παρατηρηθεί και σε άνδρες με υψηλότερο BMI.
Η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα παρατηρείται σε παχύσαρκα άτομα προκαλώντας έντονο πόνο και περιορισμό των κινήσεων. Προσβάλλονται κυρίως οι αρθρώσεις του γόνατος και του ισχίου
Άλλες καταστάσεις που επιβαρύνουν παχύσαρκα άτομα είναι η δυσλιπιδαιμία, το σύνδρομο ύπνου-άπνοιας, άσθμα, καταρράκτης, καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, διαταραχές του κύκλου, επιπλοκές στην κύηση, κατάθλιψη, κοινωνική διάκριση. Δεν επιβαρύνει μόνο την υγεία αλλά αποτελεί και ένα τεράστιο οικονομικό βάρος, αφού έχει υπολογιστεί ότι κοστίζει στις ΗΠΑ 117 δισεκατομμύρια το χρόνο, που αφορούν τη διάγνωση, τη θεραπεία, τα φάρμακα, τις νοσηλείες .
Η πρόληψη και η θεραπεία της παχυσαρκίας είναι πολύ σημαντική για την υγεία. Αλλαγή των διατροφικών συνηθειών , συστηματική άσκηση ή οποιεσδήποτε άλλες παρεμβάσεις φαρμακευτικές ή χειρουργικές είναι απαραίτητες ώστε να αντιμετωπισθεί.
