Φώτης Σπύρου
Ενδοκρινολόγος
[email protected]
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας στην πρόσθια περιοχή του τραχήλου, μπροστά και εκατέρωθεν της τραχείας .
Πρόκειται για έναν από τους βασικότερους αδένες του ανθρώπινου σώματος του οποίου η βασική λειτουργία είναι η παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς γνωστές ως Τ4 ( θυροξίνη ή τετραϊωδοθυρονίνη ) και Τ3 (τριιωδοθυρονίνη) καθώς και την καλσιτονίνη η οποία παίζει ρόλο στην ομοιοστασία του ασβεστίου.
Για την παραγωγή των Τ4 και Τ3 ο θυρεοειδής χρησιμοποιεί ως υπόστρωμα το προσλαμβανόμενο ιώδιο από τον οργανισμό. Οι ορμόνες αυτές παίζουν πολυσύνθετο ρόλο στην λειτουργία των περισσοτέρων οργάνων του ανθρώπινου σώματος και είναι απαραίτητες για την ζωή.
Ο θυρεοειδής ,όπως όλα τα όργανα του σώματος ,έχει πληθώρα παθήσεων διαφορετικής αιτιολογίας και συμπτωματολογίας.
Tα νοσήματα του θυρεοειδούς μπορεί να συνοδεύονται με διαταραχές στην λειτουργική ικανότητα του αδένα ή με αλλαγές στην μορφολογία του , ενώ αρκετά εξ αυτών συνδυάζουν και τα δύο.
Υποθυρεοειδισμός
Υποθυρεοειδισμός ονομάζεται η λειτουργική διαταραχή του θυρεοειδούς κατά την οποία ο αδένας εκκρίνει μειωμένη ποσότητα των ορμονών στο αίμα.
Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να έχει ποικίλη συμπτωματολογία όπως κούραση, ατονία , κατάθλιψη ,μελαγχολία , υπνηλία, διαφορετική αντίληψη του ψύχους , απώλεια μνήμης , οιδήματα, αύξηση του βάρους , διαταραχές περιόδου και υπογονιμότητα, δυσκοιλιότητα , απώλεια τριχών και εύθρυπτα νύχια ,ενώ μπορεί να επηρεαστεί και το αιματολογικό και βιοχημικό προφίλ του ασθενούς με αναιμία και υπερχοληστερολαιμία αλλά και η ανατομία του αδένα οποίος μπορεί να είναι διογκωμένος (βρογχοκήλη) ή ατροφικός.
Τα πιο συνήθη νοσήματα που οδηγούν σε υποθυρεοειδισμό είναι τα παρακάτω:
1) Χρόνια αυτοάνοση λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα ή Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Πρόκειται για το συχνότερο νόσημα που προκαλεί υποθυρεοειδισμό καθώς σύμφωνα με τελευταίες μελέτες από αυτό νοσεί το 10% του πληθυσμού. Είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες ,ενώ το 5 % των νοσούντων / έτος θα εκδηλώσουν υποθυρεοειδισμό.
Είναι αυτοάνοσο νόσημα και μπορεί να κληρονομηθεί και να κληροδοτηθεί.
Η διάγνωση γίνεται με προσδιορισμό των αντισωμάτων κατά της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης στο αίμα αλλά και με την χαρακτηριστική υπερηχογραφική εικόνα που αποκτά ο αδένας.
Η θεραπεία της είναι απλή και γίνεται με υποκατάσταση της θυροξίνης εφόσον ο ασθενής γίνει υποθυρεοειδικός.
2) Ιωδοπενική βρογχοκήλη
Το ιώδιο αποτελεί το κυριότερο συστατικό των θυρεοειδικών ορμονών Τ3 και Τ4 και είναι απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία του αδένα. Παλαιότερα η έλλειψη ιωδίου στη διατροφή των πληθυσμών αποτελούσε τον βασικό λόγο για τη συχνή εμφάνιση του υποθυρεοειδισμού που συνοδευόταν από την ιωδοπενική βρογχοκήλη. Το πρόβλημα της ιωδιοπενίας του πληθυσμού έχει σχεδόν λυθεί χάρη στην ιωδίωση του αλατιού και την ενίσχυση της διατροφής με τροφές πλούσιες σε ιώδιο καθώς το ιωδιούχο αλάτι, τα θαλασσινά, τα γαλακτοκομικά, το κρέας και τα πουλερικά αποτελούν για τον μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού καθημερινότητα στην διατροφή .Παρά ταύτα υπάρχουν μεμονωμένες μάλλον περιπτώσεις από γεωγραφικές περιοχές πιο απομονωμένες και με περιορισμένες διατροφικές συνήθειες όπου ακόμα συναντάται η ιωδοπενική βρογχοκήλη.
3) Υποξεία θυρεοειδίτιδα και θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό
Πρόκειται για νοσήματα τα οποία στην αρχική τους φάση προκαλούν υπερθυρεοειδισμό και αναφέρονται παρακάτω.
Υπερθυρεοειδισμός
Υπερθυρεοειδισμός ονομάζεται η λειτουργική διαταραχή του θυρεοειδούς κατά την οποία ο αδένας εκκρίνει αυξημένη ποσότητα των ορμονών του στο αίμα.
Ο υπερθυρεοειδισμός έχει και αυτός ποικίλη συμπτωματολογία.
Αν έχετε νευρικότητα , ευερεθιστότητα ,αυπνία , ταχυκαρδία αυξημένη εφίδρωση ,δυσανεξία στην ζέστη , εξόφθαλμο (γουρλωμένα μάτια), ξαφνική απώλεια βάρους ,διαταραχές στην έμμηνο ρύση, ή τρέμουλα χεριών θα πρέπει να γίνει έλεγχος για πιθανό υπερθυρεοειδισμό.
Τα πιο συνήθη νοσήματα που οδηγούν σε υπερθυρεοειδισμό είναι τα παρακάτω:
1) Νόσος Graves
Πρόκειται αυτοάνοσο νόσημα του αδένα το οποίο μπορεί να συνδυαστεί με την λεγόμενη οφθαλμοπάθεια τους θυρεοειδούς (εξόφθαλμο).Είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες ενώ η θεραπεία της εξατομικεύεται ανάλογα με τον ασθενή και αποτελείται από φαρμακευτική θεραπεία , θυρεοειδοκτομή ή θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο.
2) Τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη
Το συγκεκριμένο νόσημα είναι πιο συχνό σε άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας και οφείλεται σε υπερπλασία των κυττάρων του αδένα.
Αναλόγως των συμπτωμάτων ,του μεγέθους του αδένα ,του αριθμού και του χαρακτήρα των όζων και την ηλικία των ασθενών οι θεραπευτικής επιλογές είναι η θυρεοειδεκτομή ,η φαρμακευτική θεραπεία ή σπανιότερα η το θεραπευτικό ραδιενεργό ιώδιο.
3) Υποξεία θυρεοειδίτιδα
Πρόκειται για πιο σπάνιο νόσημα και έχει ιογενή αιτιολογία.Ο αδένας διογκώνεται και γίνεται έντονα επώδυνος ενώ μπορεί να συνυπάρχει πυρετός.
Ένα ποσοστό όσων έχουν νοσήσει από υποξεία θυρεοειδίτιδα μετά την υπερθυρεοειδική φάση θα καταστούν ευθυρεοειδικοί και αργότερα υποθυρεοειδικοί.
Επίσης συναντάται μια μορφή της υποξείας θυρεοειδίτιδας χωρίς πόνο η οποία ονομάζεται «σιωπηλή» ή «ανώδυνη» θυρεοειδίτιδα.
4) Θυρεοειδίτιδα μετά τον τοκετό
Η θυρεοειδίτιδα της λοχείας είναι μια μορφή θυρεοειδίτιδας που παρουσιάζεται στις γυναίκες μετά τον τοκετό.
Η θυρεοτοξίκωση συμβαίνει πρώτα και ακολουθείται συνήθως από τον υποθυρεοειδισμό.
Η ακριβής αιτία που προκαλεί την θυρεοειδίτιδα της λοχείας δεν είναι γνωστή, αλλά τα στοιχεία δείχνουν πως είναι μία αυτοάνοση ασθένεια πολύ παρόμοια με τη θυρεοειδίτιδα του Hashimoto με την οποία μάλιστα ιστολογικά είναι πανομοιότυπη.
5) Εξωγενής λήψη Ιωδίου η θυροξίνης
Αρκετές είναι οι περιπτώσεις που ο ασθενής αποκτά αυξημένα επίπεδα θυροξίνης στο αίμα από εξωγενείς παράγοντες και όχι από υπερλειτουργία του θυρεοειδούς.Η κατάσταση αυτή ονομάζεται εξωγενής θυρεοτοξίκωση και συμπτωματολογικά δεν διαφέρει από τον υπερθυρεοειδισμό.
Φάρμακα όπως η αμιοδαρόνη , τα σκιαγραφικά των αξονικών τομογραφιών , τα χάπια που περιέχουν εκχυλίσματα φυκιών, τα διάφορα χάπια αδυνατίσματος ,οι πολυβιταμίνες και τα λεγόμενα «super foods» μπορεί να περιέχουν μικρές ή μεγάλες ποσότητες Ιωδίου ή θυροξίνης.
Όζοι του θυρεοειδούς
Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι το συνηθέστερο νόσημα του αδένα καθώς υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πως το 20-40% του πληθυσμού έχει όζους.
Η πλειοψηφία των ασθενών που έχει όζο δεν έχει κανένα σύμπτωμα ,και ο αιματολογικός έλεγχος των ορμονών του θυρεοειδούς είναι απόλυτα φυσιολογικός.
Κάποιος που έχει αίσθημα πνιγμού ,δυσφαγία ,ευαισθησία στον τράχηλο ή βράγχος φωνής θα πρέπει να κάνει υπερηχογράφημα το οποίο αποτελεί την εξέταση εκλογής όχι μόνο για να διαγνωστούν οι όζοι αλλά και για να επιλεγούν αν είναι ύποπτοι για κακοήθεια ή όχι.
Η πλειοψηφία των όζων του θυρεοειδούς είναι καλοήθεις (96%).Αν ένας όζος έχει ύποπτα υπερηχογραφικά κριτήρια θα πρέπει να παρακεντηθεί με λεπτή βελόνη και να ταξινομηθεί ιστολογικά. Η βιοψία με λεπτή βελόνα ( FNA ) έγινε πρωταρχική εξέταση στη πλειονότητα των ασθενών με όζους γιατί είναι ασφαλής φθηνή και μας κατευθύνει ποιοι ασθενείς θα πρέπει να χειρουργηθούν .
Εφόσον θεωρηθεί ότι ο όζος ενός ασθενή είναι καλοήθης, τότε παρακολουθείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Επίσης σε νεαρούς ασθενείς υπό προϋποθέσεις προτείνεται η φαρμακευτική καταστολή των όζων με θυροξίνη.
Η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς δεν πρέπει να φοβίζει αφού δεν έχει καμιά σχέση συγκριτικά με τις κακοήθειες σε κάποιο άλλο μέρος του σώματός μας. Η πρόγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς είναι εξαιρετικά καλή σε μεγάλο ποσοστό των ασθενών επιτυγχάνεται πλήρης ίαση μετά από το χειρουργείο (ολική θυρεοειδεκτομή) και το θεραπευτικό ραδιενεργό ιώδιο.
