Οι τρόποι επικοινωνίας, ενημέρωσης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας αλλάζουν τα τελευταία χρόνια με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Στην εφημερίδα και τα βιβλία που δέσποζαν στους τομείς αυτούς από την εποχή του Γουτεμβέργιου προστέθηκαν τον 20ο αιώνα το ραδιόφωνο και η τηλεόραση τα οποία με την ανάπτυξη της πληροφορικής και των οπτικών ινών βελτιώθηκαν εντυπωσιακά τεχνικά προσφέροντας υψηλής ποιότητας ήχο και εικόνα. Ακολούθησε η η κατά βούληση επιλογή προγραμμάτων με τη καλωδιακή και διαδραστική τηλεόραση για να φθάσουμε στη σύγχρονη εποχή του κινητού τηλεφώνου και του διαδικτύου με τεράστιες δυνατότητες έρευνας, μεταφοράς δεδομένων και προσωπικής πλέον επικοινωνίας μέσω των διαδικτυακών τόπων, facebook, twitter κλπ.
Ο τομέας που επηρεάσθηκε περισσότερο από την ανάπτυξη των επικοινωνιακών μέσων ήταν του έντυπου τύπου και ιδιαίτερα των εφημερίδων. Οσο η πρόσβαση στην ηλεκτρονική πληροφορία βελτιωνόταν τόσο η κυκλοφορία των εφημερίδων μειωνόταν με αποτέλεσμα την αύξηση των διαφημίσεων και τις διάφορες προσφορές ώστε να διατηρηθεί σε οικονομικά αποδεκτά επίπεδα η κυκλοφορία και να μη διακοπεί η έκδοση. Η παράλληλη δημιουργία δωρεάν ηλεκτρονικών εκδόσεων διατήρησε σε ένα βαθμό την αναγνωσιμότητα χωρίς όμως να βελτιώσει τα έσοδα με αποτέλεσμα εφημερίδες και περιοδικά υψηλής κυκλοφορίας με παράδοση και φήμη να αναγκασθούν να διακόψουν την έκδοσή τους.
Ποιες όμως είναι η επιπτώσεις της βαθμιαίας συρρίκνωσης των εντύπων εκδόσεων στο τομέα της ενημέρωσης της εκπαίδευσης και της επικοινωνίας.
Ως προς την ενημέρωση αυτή είναι άμεση, μπορεί και ζωντανή, ταυτόχρονη με την εξέλιξη των γεγονότων και πληρέστερη μια και συνοδεύεται συνήθως και από την αντίστοιχη εικόνα. Η ανάπτυξη ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για υπολογιστές σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης σε συνδυασμό με τη πρόσβαση στο διαδίκτυο έχει ανατρέψει ριζικά τις εκπαιδευτικές μεθόδους και τεχνικές. Η επικοινωνία με τους υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα είναι άμεση και πλήρης. Τέλος η διασκέδαση προσφέρεται για κάθε γούστο και σε οποιαδήποτε στιγμή.
Υπάρχουν όμως και παρενέργειες. Η δυνατότητα μετάδοσης ειδήσεων σε πραγματικό χρόνο και μάλιστα με ζωντανή εικόνα έχει αμβλύνει το αίσθημα της βαρύτητας της είδησης. Η μετάδοση εικόνων από πεδία πολέμων έχει καταντήσει κοινοτυπία παρά το φρικιαστικό πολλές φορές περιεχόμενο. Η πραγματική εικόνα συγχέεται η εξισώνεται με ένα στημένο reality show. Η πληροφόρηση είναι άμεση και λεπτομερής αλλά η επίδραση της δεν είναι το ίδιο εντυπωσιακή όσο η τεχνολογική εξέλιξη που τη διαμορφώνει.
Στην εκπαίδευση η ταχύτατα αναπτυσσόμενη διείσδυση των υπολογιστών ανεβάζει τη ποιότητα της προσλαμβανόμενης γνώσης ,τυποποιεί τη διαδικασία και βελτιώνει την αξιολόγηση, περικόπτει όμως την επαφή με το δάσκαλο που αντικαθίσταται από μια απρόσωπη οθόνη.
Οι δυνατότητες επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου και των κινητών έχουν πολλαπλασιασθεί δεν έχουν όμως βοηθήσει στη καταπολέμηση της ανθρώπινης μοναξιάς που έχει αντίθετα γίνει εντονότερη.
Τέλος η διασκέδαση περιορίζεται σε μία οθόνη τηλεόρασης, υπολογιστή η video-game με ταυτόχρονη μείωση της επαφής με τους συνανθρώπους μας και τη φύση.
Η πρόοδος δεν μπορεί να αναχαιτισθεί. Ποιος όμως μπορεί να αντικαταστήσει την αίσθηση της πρωινής ατσαλάκωτης εφημερίδας με τη ψυχρή εικόνα της τηλεόρασης η του υπολογιστή;
Κώστας Φαινέκος
