Από τους ιστορικούς χρόνους η διατροφή είχε συσχετισθεί με τη φυσική και πνευματική υγεία και τη ψυχολογική διάθεση. Σε ένα πρόσφατο άρθρο των Roger Adan και συνεργατών που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό European neuropsycopharmacology (2019), 29. γίνεται μία ευρεία ανασκόπηση της σχέσης διατροφής και πνευματικής υγείας.
Μερικές «Δίαιτες» έχουν συσχετισθεί με ορισμένες νοσολογικές οντότητες, ψυχολογικές καταστάσεις και νοητικές λειτουργίες.
Η κετογονική ή κετοτική δίαιτα (χαμηλή ποσότητα υδατανθράκων, ορισμένη ποσότητα λευκώματος και λίπους) μπορεί να μειώσει τους σπασμούς σε παιδιά με επιληψία.
Η μεσογειακή δίαιτα (πλούσια σε ψάρια, λαχανική, φρούτα, όσπρια) έχει ευνοική επίδραση στη κατάθλιψη και αγχώδη νεύρωση.
Διάφορα διατροφικά στοιχεία και βιταμίνες έχουν επίσης συσχετισθεί με νοσήματα, διανοητική λειτουργία και ψυχική διάθεση.
Η κατανάλωση ζάχαρης επιδεινώνει τα συμπτώματα του συνδρόμου ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Ελλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β μπορεί να προκαλέσουν ψυχολογικές και σωματικές διαταραχές.
Η ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει νευρολογικές διαταραχές, αίσθημα κόπωσης, λήθαργο, κατάθλιψη, μανία και ψυχώσεις.
Η έλλειψη της θιαμίνης (Β1) μπορεί να προκαλέσει νευρολογικά συμπτώματα, και της νιασίνης (Β3) άνοια.
Η έλλειψη του φυλλικού οξέος πέρα από την αναιμία μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση της νευρολογικής ανάπτυξης του εμβρύου και κατάθλιψη.
Η έρευνα σχετικά με την έλλειψη της βιταμίνης D έχει δώσει αντικρουόμενα αποτελέσματα.
Γενικά παρά τα αποτελέσματα των μελετών παρατήρησης που υποστηρίζουν την ωφέλεια ορισμένων διαιτών ή τις συνέπειες της έλλειψης ορισμένων βιταμινών ή μεταλλικών στοιχείων η τεκμηρίωση της σχέσης μεταξύ της έλλειψης και των συμπτωμάτων ή νοσημάτων που εκδηλώνονται είναι δύσκολο να βεβαιωθεί.
Υπάρχουν όμως ισχυρές ενδείξεις ότι οι διατροφικές επιλογές στη βρεφική και παιδική ηλικία μπορούν να επιδράσουν στη λειτουργία του εγκεφάλου αργότερα στην ώριμη ηλικία.
Αναμφίβολα μία ισορροπημένη δίαιτα πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, με μικρή πρόσληψη κορεσμένων λιπών, ή επεξεργασμένων κρεατικών προιόντων, πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο , με μικρή ποσότητα κόκκινου κρασιού, έχει ευνοικά αποτελέσματα στη πνευματική και ψυχική υγεία και διάθεση, ειδικότερα στη διανοητική λειτουργία, διάθεση, stress, και νευρολογικές παθήσεις.
