Μαρινα Μελισουργου,Επισκεπτρια υγειας,Τμημα Ενδοκρινολογιας και Μεταβολισμου-Διαβητολογικο Κεντρο,Νοσοκομειο ΕΕΣ
Η καλύτερη μέθοδος αυτοελέγχου είναι η εξέταση σακχάρου στο αίμα από τα ίδια τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.
Ο αυτοέλεγχος του σακχάρου αίματος θεωρείται μια σπουδαία πηγή πληροφοριών που βοηθά αποτελεσματικά στη καλύτερη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη.
Ο γιατρός και τα άλλα μέλη της θεραπευτικής ομάδας θα βοηθήσουν το άτομο με διαβήτη να συνεργαστεί μαζί τους ώστε να υπάρχει μία συλλογική προσπάθεια που θα εξασφαλίζει καλή ρύθμιση του διαβήτη και κατά συνέπεια μείωση της εμφάνισης των επιπλοκών.
Οι ασθενείς ανάλογα με την ηλικία και τις ανάγκες τους μπορούν να χρησιμοποιήσουν έναν από τους μετρητές σακχάρου αίματος που υπάρχουν στο εμπόριο. Είναι εύκολοι στη χρήση, αναρροφούν πολύ μικρή ποσότητα αίματος (1-5μικρόλιτρα) και σε μικρό χρονικό διάστημα (5-20 δευτερόλεπτα) δίνουν αποτελέσματα με μεγάλη ακρίβεια.
Επίσης υπάρχει η δυνατότητα μέτρησης κετόνης στο αίμα ενώ οι περισσότεροι μετρητές διαθέτουν μνήμη και μπορούν να συνδεθούν με ηλεκτρονικό υπολογιστή για ανάγνωση και περαιτέρω επεξεργασία των αποτελεσμάτων.
Η μέτρηση του σακχάρου στο αίμα αντανακλά τη τιμή του σακχάρου εκείνη τη χρονική στιγμή κι έτσι ο ασθενής έχει τη δυνατότητα να αναπροσαρμόζει τη δόση της ινσουλίνης, τη διατροφή του καθώς και τη σωματική του δραστηριότητα.
Η ρύθμιση είναι ιδανική όταν κατά τις μετρήσεις πριν το φαγητό το σάκχαρο αίματος είναι 70-110mg/dl ενώ δύο ώρες μετά τα γεύματα είναι 90-140mg/dl.
Ποιοι και πότε πρέπει να κάνουν αυτοέλεγχο
Ο έλεγχος του σακχάρου αίματος θα πρέπει να γίνεται από τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 αλλά και από αυτούς με διαβήτη τύπου 2 που βρίσκονται σε αγωγή με ινσουλίνη ή σε συνδυασμό δισκίων και ινσουλίνης.
Όσον αφορά τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 που ακολουθούν κάποιο εντατικοποιημένο σχήμα (τρεις ή και περισσότερες ενέσεις ινσουλίνης ημερησίως) θα πρέπει να κάνουν μετρήσεις πριν από κάθε γεύμα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό ) προ του ύπνου αλλά και μερικές φορές δύο ώρες μετά το γεύμα.
Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 που βρίσκονται σε αγωγή με ινσουλίνη ή σε συνδυασμό δισκίων και ινσουλίνης μπορούν να ελέγχουν το σάκχαρό τους καθημερινά με μετρήσεις είτε νηστείας είτε δύο ώρες μετά από κάποιο γεύμα ώστε να έχουν μία εκτίμηση του σακχάρου αίματος όλο το 24ωρο.
Όσα άτομα βρίσκονται σε δίαιτα ή σε αγωγή με δισκία δεν είναι αναγκαίο να υποβάλλονται σε καθημερινό αυτοέλεγχο αλλά να κάνουν μετρήσεις δύο με τρεις φορές την εβδομάδα διαφορετικές ώρες το 24ωρο (νηστείας ή 2 ώρες μετά από κάποιο γεύμα).
Συχνότερες μετρήσεις απαιτούνται σε περιόδους τροποποίησης της φαρμακευτικής αγωγής ή του προγράμματος σωματικής άσκησης, σε περίπτωση λοίμωξης ή συνύπαρξης άλλης ασθένειας καθώς και σε καταστάσεις υπογλυκαιμίας και κυρίως σε άτομα με πρόσφατη διάγνωση του διαβήτη που δεν αντιλαμβάνονται τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας.
Σημαντικό είναι τα άτομα με διαβήτη να εκπαιδευθούν ώστε να μπορούν να ερμηνεύουν τα αποτελέσματα των μετρήσεων και ανάλογα να ενεργούν. Επίσης να καταγράφουν τα αποτελέσματα στο ημερολόγιο αυτοελέγχου και να το προσκομίζουν στον θεράποντα ιατρό ώστε μαζί να αποφασίζουν για τις αλλαγές που μπορούν να γίνουν στη φαρμακευτική αγωγή για τη καλύτερη ρύθμισή του.
Συντήρηση και έλεγχος των μετρητών
Πολλές μετρήσεις όμως είναι λανθασμένες γιατί δεν ακολουθείται η σωστή διαδικασία όπως π.χ. ανεπαρκής ποσότητα αίματος στη ταινία μέτρησης, εναπόθεση της σταγόνας σε λανθασμένο χρόνο σε σχέση με την ένδειξη του μετρητή, ελλιπής καθαριότητα του δέρματος όπου γίνεται η μέτρηση (π.χ. δάκτυλα, εσωτερική επιφάνεια παλάμης, βραχίονας).
Όταν οι μετρητές σακχάρου αίματος χρησιμοποιούνται σωστά το όριο του λάθους είναι 10-15%.
Οι μετρητές θα πρέπει να παραμένουν καθαροί χωρίς υπολείμματα αίματος και να ελέγχεται η ημερομηνία λήξεως των ταινιών οι οποίες πρέπει να φυλάσσονται σε μέρος δροσερό, όχι όμως στο ψυγείο, και να μη μένουν ακάλυπτες και σε υγρασία γιατί καταστρέφονται.
Επίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιούν περισσότερους από έναν μετρητές γιατί η σύγκριση των αποτελεσμάτων με περισσότερους μετρητές είναι δυνατόν να τους προκαλέσει σύγχυση αφού σχεδόν πάντα υπάρχει μία μικρή διαφορά από τον ένα μετρητή στον άλλο.
Στις τακτικές επισκέψεις στο διαβητολογικό ιατρείο θα πρέπει να ελέγχονται οι μετρητές των ασθενών και οι ταινίες τους με τα ειδικά διαλύματα αλλά και η ικανότητα των ασθενών στη χρήση των διαφόρων τεχνικών και να γίνονται οι διορθώσεις σε τυχόν λάθη τους.
Είναι απαραίτητο να υπενθυμίζουμε στα άτομα με διαβήτη ότι σωστός αυτοέλεγχος σημαίνει σωστή χρήση των μετρητών με εναλλαγή των μετρήσεων σακχάρου κατά τη διάρκεια όλου του 24ωρου ώστε ο αυτοέλεγχος να συμβάλλει ουσιαστικά στη ρύθμιση του διαβήτη και στην καλύτερη ποιότητα της ζωής τους.
