Διαταραχές ανάπτυξης των παιδιών

Διαταραχή ανάπτυξης ορίζεται η απόκλιση από το φυσιολογικό πρότυπο ανάπτυξης, με βάση τους ειδικούς πίνακες ανάπτυξης των παιδιών, για την ηλικία και το φύλο. Οι πίνακες ανάπτυξης βασίζονται σε μετρήσεις οι οποίες έγιναν σε ομάδες παιδιών της ίδιας φυλής και εθνικότητας.
Η σωματική ανάπτυξη του παιδιού αξιολογείται λαμβάνοντας υπ’όψιν το ύψος των γονέων , το ιστορικό κυήσεως, το ιστορικό του παιδιού και περιβαλλοντικούς παράγοντες και ειδικά τη διατροφή και άσκηση.

Η αντικειμενική εκτίμηση του αναστήματος γίνεται με την μέτρηση του ύψους των παιδιών με ειδικά αναστημόμετρα. Το ύψος του παιδιού είναι η συνολική αύξηση του παιδιού την στιγμή της μέτρησης . Για την παρακολούθηση του παιδιού χρησιμοποιούνται οι πίνακες ανάπτυξης με τις εκατοστιαίες θέσεις για το ύψος και τον ρυθμό αύξησης ανάλογα με την ηλικία και το φύλο. Ο ρυθμός αύξησης αντανακλά τη μεταβολή του ύψους στο χρόνο. Για να υπολογιστεί ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του παιδιού σε εκατοστά/χρόνο χρησιμοποιούνται μετρήσεις που απέχουν μεταξύ τους 6 μήνες . Οι μετρήσεις των έξι μηνών είναι απαραίτητες γιατί υπάρχουν εποχιακές και άλλες διακυμάνσεις της αύξησης για αποφυγή κάποιου λάθους.

Η αξιολόγηση της ανάπτυξης του παιδιού γίνεται με βάση το ύψος και τον ετήσιο ρυθμό αύξησης τα οποία εκφράζονται σε εκατοστιαίες θέσεις στους πίνακες ανάπτυξης ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του.

Στους πίνακες ανάπτυξης είναι χρήσιμο να σημειώνεται το ύψος των γονέων για να αξιολογηθεί αν το παιδί αναπτύσσεται σύμφωνα με τις κληρονομικές καταβολές.

 

ΤΟ ΧΑΜΗΛΟ ΑΝΑΣΤΗΜΑ

Χαμηλό ανάστημα ορίζεται το ύψος κάτω από την 3η εκατοστιαία θέση ή ετήσιος ρυθμός αύξησης κάτω από την 25η εκατοστιαία θέση για την ηλικία και το φύλο του παιδιού στους αντίστοιχους πίνακες ανάπτυξης.

Τα αίτια του χαμηλού αναστήματος
Παθολογικό χαμηλό ανάστημα

Πρωτοπαθές χαμηλό ανάστημα το οποίο χαρακτηρίζεται από ασυμμετρία κορμού – άκρων, δυσαναλογία ή δυσμορφικά χαρακτηριστικά. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι σκελετικές δυσπλασίες (αχονδροπλασία, υποχονδροπλασία), δυσμορφικά σύνδρομα ( σ. Silver-Russel, σ. Noonan, σ. Prader-Willi, σ. Williams), χρωμοσωμικές ανωμαλίες ( σ.Turner, σ. Down) και η ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξης (χαμηλό βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης).

Δευτεροπαθές χαμηλό ανάστημα οφειλόμενο σε χρόνια νοσήματα, υποσιτισμό, νευρογενή ανορεξία, ενδοκρινοπάθειες (υποθυρεοειδισμό, έλλειψη αυξητικής ορμόνης σ. Cushing) και ψυχοκοινωνικά αίτια ( παραμελημένα ή κακοποιημένα παιδιά)

Φυσιολογικές παραλλαγές : Οικογενές χαμηλό ανάστημα

Το οικογενές χαμηλό ανάστημα χαρακτηρίζει τα παιδιά που το ανάστημα των γονέων τους βρίσκεται στα κατώτερα φυσιολογικά όρια. Τα παιδιά αυξάνονται κάτω από την 3η εκατοστιαία θέση και παράλληλα με αυτή αλλά εισέρχονται φυσιολογικά στην εφηβεία και έχουν τελικό ανάστημα φυσιολογικό ανάλογο του γεννητικού τους δυναμικού.

Η ιδιοσυστασιακή καθυστέρηση ανάπτυξης χαρακτηρίζει τα παιδιά που αναπτύσσονται στα κατώτερα φυσιολογικά όρια (3η εκατοστιαία θέση) ή κάτω από αυτή και ό ρυθμός αύξησης είναι στα κατώτερα φυσιολογικά όρια. Τα παιδιά αυτά έχουν καθυστέρηση της ενήβωσης αλλά το τελικό τους ανάστημα είναι ανάλογο του γενετικού τους υπόστρωματος.

 

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΧΑΜΗΛΟΥ ΑΝΑΣΤΗΜΑΤΟΣ 

Η διερεύνηση του χαμηλού αναστήματος των παιδιών περιλαμβάνει την λήψη λεπτομερούς ιστορικού, την κλινική εξέταση με την μέτρηση του ύψους,, του βάρους, το στάδιο εφηβείας και την σχέση του ανώτερου προς κατώτερου τμήμα του σώματος. Ο υπολογισμός της σχέσης αυτής θα μας καθορίσει αν το χαμηλό ανάστημα είναι συμμετρικό ή μη συμμετρικό. Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο, ορμονολογικό έλεγχο, αντισώματα έναντι γλοιαδίνης για αποκλεισμό κοιλιοκάκης και σε όλα τα κορίτσια με χαμηλό ανάστημα είναι απαραίτητος ο καρυότυπος για αποκλεισμό χρωμοσωμικών διαταραχών. Η οστική ηλικία έχει μεγάλη σημασία στη διερεύνηση του χαμηλού αναστήματος αφού η καθυστερημένη οστική ηλικία σε σχέση με την ηλικία του παιδιού είναι χαρακτηριστική στην ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης και τον υποθυρεοειδισμό ενώ συμβαδίζει με την ηλικία του παιδιού στο οικογενές κοντό ανάστημα στα γενετικά ή χρωμοσωμικά νοσήματα στα δύσμορφικά σύνδρομα και τις σκελετικές δυσπλασίες. Προχωρημένη οστική ηλικία σε σχέση με την ηλικία του παιδιού έχουμε στην υπερέκκριση ορμονών όπως στην πρώιμη ήβη ή την συγγενή υπερπλασία των επινεφριδίων.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΧΑΜΗΛΟΥ ΑΝΑΣΤΉΜΑΤΟΣ

Η Θεραπεία του χαμηλού αναστήματος εξαρτάται από την αιτιολογία των διαταραχών ανάπτυξης. Στα παιδιά με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, σ. Turner, σ. Prader-Willi και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια η χορήγηση της βιοσυνθετικής ανθρώπειου αυξητικής ορμόνης έχει έγκριση. Στα παιδιά με σκελετικές δυσπλασίες η θεραπεία είναι χειρουργική με επιμήκυνση των μακρών οστών των κάτω άκρων.

Η αντιμετώπιση του «φυσιολογικού κοντού παιδιού» σήμερα περιορίζεται στην ψυχολογική υποστήριξη, που ορισμένες φορές αποδίδει και στην αναμονή της εφηβείας ή πρόκληση αυτής. Θα πρέπει να τονισθεί η σωστή διατροφή των παιδιών αυτών πλούσια σε πρωτεΐνες , γαλακτοκομικά (Ca, VitA, VitD), φρούτα και λαχανικά καθώς επίσης η άσκηση και ο καλός βραδινός ύπνος βοηθούν στην καλή ανάπτυξη τους.

 

ΤΟ ΨΗΛΟ ΑΝΑΣΤΗΜΑ

Το ψηλό ανάστημα χαρακτηρίζεται από επιτάχυνση της ανάπτυξης του παιδιού με το ύψος του παιδιού να είναι πάνω από τη 97η εκατοστιαία θέση ή ο ετήσιος ρυθμός αύξησης να είναι πάνω από την 75η εκατοστιαία θέση στους πίνακες ανάπτυξης για την ηλικία και το φύλο του παιδιού. Το ψηλό ανάστημα σπάνια απασχολεί τους γονείς εκτός και αν πρόκειται για πολύ ψηλά κορίτσια.

 

ΑΙΤΙΑ ΨΗΛΟY ΑΝΑΣΤHΜΑΤΟΣ

Α. Παιδιά με μόνιμο ψηλό ανάστημα

Οικογενές ψηλό ανάστημα και το ιδιοσυστασιακό ψηλό ανάστημα
Σύνδρομα (Sotos, Marfan)
Χρωμοσωμιακέςανωμαλίες( σ. Klinefelter 47 XXY, ομοκυστινουρία)
Υποφυσιακός γιγαντισμός

 

Β. Παροδικό ψηλό ανάστημα

Παχυσαρκία
Συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων
Πρώιμη ήβη
Υπερθυρεοειδισμός

 

Το οικογενές ψηλό ανάστημα και το ιδιοσυστασιακό είναι οι πιο συχνές αιτίες .
Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης είναι φυσιολογικός , η οστική ηλικία φυσιολογική ή λίγο προχωρημένη και η εφηβεία εμφανίζεται κανονικά. Συνήθως οι γονείς των παιδιών αυτών είναι ψηλοί.

Η πρώιμη ήβη χαρακτηρίζεται από αύξηση του ετήσιου ρυθμού αύξησης και προχωρημένη οστική ηλικία και ενώ αρχικά το ύψος των παιδιών αυτών είναι αυξημένο το τελικό τους ανάστημα είναι κοντό.

Στον υπερθυρεοειδισμό τα παιδιά έχουν αύξηση του ετήσιου ρυθμού αύξησης και προχωρημένη οστική ηλικία ενώ το τελικό ανάστημα είναι στα φυσιολογικά όρια.

Στην παχυσαρκία έχουμε επιτάχυνση της αύξησης και της οστικής ηλικίας με ενωρίς έναρξη των σημείων εφηβείας και το τελικό ανάστημα είναι φυσιολογικό.

 

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΨΗΛΟΥ ΑΝΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η διάγνωση του ψηλού αναστήματος θα βασιστεί στο λεπτομερές ιστορικό, την κλινική εξέταση με την μέτρηση του ύψους,, του βάρους, το στάδιο εφηβείας και την σχέση του ανώτερου προς κατώτερου τμήμα του σώματος και φυσικά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε συνδρόμου.

 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΨΗΛΟΥ ΑΝΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Η θεραπεία και στο ψηλό ανάστημα είναι αιτιολογική όπου υπάρχει θεραπεύσιμη αιτία όπως στην πρώιμη ήβη ή τον υπερθυρεοειδισμό κλπ.
Στο οικογενές ή ιδιοσυστασιακό ψηλό παιδί δεν χρειάζεται θεραπεία εκτός και αν πρόκειται για κορίτσια με προβλεπόμενο ύψος > 180 cm ή αγόρια > 200cm όπου μπορούν να χορηγηθούν αντίστοιχα οιστρογόνα ή τεστοστερόνη που θα προκαλέσουν σύγκλειση των επιφύσεων των οστών με αποτέλεσμα την αναστολή της αύξησης.