Η προλακτίνη είναι μία πρωτεινική ορμόνη η οποία παράγεται στην υπόφυση και είναι απαραίτητη για την παραγωγή του μητρικού γάλακτος μετά τον τοκετό. Υπερπαραγωγή της προλακτίνης όμως, προκαλεί συμπτωματολογία τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες και η εργαστηριακή επιβεβαίωση της απαιτεί περεταίρω διερεύνηση για καθορισμό της αιτίας και αντιμετώπισή της.
Στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και ανάλογα με το βαθμό της υπερπρολακτιναιμίας , προκαλεί υπογοναδισμό, που εκδηλώνεται με αραιομηνόρροια ή αμηνόρροια και υπογονιμότητα. Ακόμη και ήπια υπερπρολακτιναιμία σε γυναίκες με φυσιολογικό εμμηνορυσιακό κύκλο μπορεί να ευθύνεται για τη γυναικεία υπογονιμότητα. Άλλο σύμπτωμα, όχι απαραίτητα σε όλες τις προεμμηνορυσιακές γυναίκες , είναι η γαλακτόρροια.
Στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες εξ’ ορισμού, δεν θα έχουμε παρόμοια συμπτωματολογία. Πονοκεφάλοι και διαταραχές στην όραση θα ήταν ενδείξεις για κάποιο πιθανό μεγάλο αδένωμα στην υπόφυση που παράγει προλακτίνη και προκαλεί πιεστικά φαινόμενα στην περιοχή.
Στους άνδρες εκδηλώνεται με μειωμένη libido, ανικανότητα, στειρότητα και πολύ πιο σπάνια από ότι στις γυναίκες με γαλακτόρροια.
Τα επίπεδα της προλακτίνης στο αίμα παρουσιάζονται πιο υψηλά από τις φυσιολογικές τιμές σε φυσιολογικές καταστάσεις όπως είναι η κύηση και ο θηλασμός. Μικρή όμως άνοδος των τιμών της προλακτίνης μπορούν να προκαλέσουν και το stress,η έντονη άσκηση, ο ύπνος παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν κατά την αξιολόγηση μιας τυχαίας συνήθως εύρεσης ήπιας υπερπρολακτιναιμίας.
Τα παθολογικά αίτια της υπερπρολακτιναιμίας είναι ένα προλακτίνωμα στην υπόφυση ή κάποιο άλλο αδένωμα στην υπόφυση, κάποιος όγκος στον υποθάλαμο πρωτοπαθής ή μεταστατικός, κάποια διηθητική νόσος ( πχ σαρκοείδωση),κάκωση μετατραυματική στην περιοχή υποθαλάμου-υπόφυσης. Έχει παρατηρηθεί , όχι χωρίς εξαιρέσεις, σχέση μεταξύ της συγκέντρωσης προλακτίνης και του μεγέθους του αδενώματος. Έτσι τιμές προλακτίνης μέχρι 200 ng/ml σχετίζονται με αδένωμα διαμέτρου <1cm και τιμές >1000 ng/ml με αδένωμα διαμέτρου >2cm.
Η διαγνωστική προσέγγιση της υπερπρολακτιναιμίας πρέπει να ξεκινά με το ιστορικό του ασθενούς .Αποκλείοντας την κύηση το επόμενο που θα πρέπει να σκεφτούμε είναι τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής. Πολλά φάρμακα μεταβάλλουν την έκκριση και παραγωγή της προλακτίνης. Αυτά περιλαμβάνουν τα αντιψυχωσικά φάρμακα όπως ρισπεριδόνη, φαινοθειαζίνες, αλοπεριδόλη, βουτηροφαινόνες, μοτοκλοπραμίδη. Παλαιότερα αντιυπερτασικά , μεθυλντόπα και ρεσερπίνη.Επίσης η βεραπαμίλη, η σιμετιδίνη, τα οιστρογόνα.
Άλλες παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν υπερπρολακτιναιμία είναι ο υποθυρεοειδισμός, η κάκωση του θωρακικού τοιχώματος, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η σοβαρή ηπατική νόσος.
Ανάλογα με την αιτιολογία της υπερπρολακτιναιμίας εφαρμόζεται και η ανάλογη θεραπεία. Έτσι η διακοπή των φαρμάκων όπου είναι εφικτή επαναφέρει τα επίπεδα της προλακτίνης στα φυσιολογικά, όπως και η αποκατάσταση της θυρεοειδικής λειτουργίας. Θεραπεία εκλογής για τα προλακτινώματα είναι φαρμακευτική.
Νάτια Χριστοδούλου
Ενδοκρινολόγος
