Καραγιάννης Απόστολος
Ενδοκρινολόγος – Διαβητολόγος
lakkrg@gmail.com
Η οστεοπόρωση είναι μια διαταραχή η οποία προκαλείται από απώλεια οστικής μάζας και συνοδεύεται από διαταραχή της οστικής αρχιτεκτονικής και ως εκ τούτου αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Σχεδόν το 35% των γυναικών και το 20% των ανδρών άνω της ηλικίας των 50 ετών θα υποστούν κάποια στιγμή στη ζωής τους ένα οστεοπορωτικό κάταγμα.
Αιτίες
Ο βασικός μηχανισμός πρόκλησης της οστεοπόρωσης φαίνεται να είναι η υπερίσχυση της οστεοκλαστικής σε σχέση με την οστεοβλαστική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια η αυξημένη οστική καταστροφή σε σχέση πάντα με την οστική παραγωγή προκαλεί τη διαταραχή της οστικής αρχιτεκτονικής (Εικόνα 1) . Η έλλειψη οιστρογόνων , όπως συμβαίνει στην εμμηνόπαυση θεωρείται η πιο κοινή αιτία επίκτητης οστεοπόρωσης . Άλλες αιτίες αποτελούν ορισμένες ενδοκρινικές διαταραχές (όπως πχ ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός ), γαστρεντερικές , αιματολογικές διαταραχές (όπως πχ η θαλασσαιμία), ρευματολογικές διαταραχές και φυσικά η λήψη φαρμάκων (όπως πχ η κορτιζόνη, η θυροξίνη, τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα και οι αλκυλιωτικοί παράγοντες).
Εικόνα 1
Συμπτώματα
Έως ότου εμφανιστούν οι επιπλοκές , η οστεοπόρωση είναι κυρίως ασυμπτωματική. Τα κατάγματα χαμηλής βίας που προκαλούνται χαρακτηριστικά στην οστεοπόρωση αφορούν κυρίως στα σπονδυλικά και σε αυτά του αυχένα του μηριαίου οστού. Τα σπονδυλικά κατάγματα μπορεί να είναι ασυμπτωματικά ή να συνοδεύονται από την ανάπτυξη πόνου στην περιοχή της οσφύος και μπορεί να επιμένουν για εβδομάδες. Αποτέλεσμα είναι η καθίζηση σπονδύλων και τελικά η κύφωση και η απώλεια του αρχικού ύψους (Εικόνα 2) .
Εικόνα 2
Διάγνωση
Η μέτρηση οστικής πυκνότητας με τη μέθοδο της διπλής φωτονιακής απορροφησιομέτρησης (DEXA) , είτε στη σπονδυλική στήλη, είτε στη περιοχή του μηριαίου οστού , είτε στο αντιβράχιο αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης . Το T score που προκύπτει από την εξέταση αυτή είναι φυσιολογικό όταν είναι > -1 . Σε περίπτωση που το Τ score είναι > -2,5 έχουμε οστεοπόρωση, ενώ οι ενδιάμεσες τιμές (-1 έως -2,5) αφορούν στις περιπτώσεις οστεοπενίας (Εικόνα 3). Σύμφωνα με τις ισχύουσες οδηγίες έλεγχος με τη μέθοδο DEXA οφείλει να γίνεται σε όλες τις γυναίκες ηλικίας άνω των 65 ετών και στους άνδρες άνω των 70 ετών. Το ηλικιακό όριο για screening κατεβαίνει όταν συνυπάρχει προδιαθεσικός παράγοντας κινδύνου ή/ και σε ασθενείς με επιρρέπεια στα κατάγματα. Σε κάθε περίπτωση οστεοπόρωσης ο εργαστηριακός έλεγχος για την ανεύρεση πιθανών αιτιών , πέραν της εμμηνόπαυσης , είναι απαραίτητος .
Φυσιολογικό Οστό
Οστεοπόρωση
Θεραπεία
Σε περίπτωση εγκατεστημένης οστεοπόρωσης καταρχήν η χορήγηση βιταμίνης D και ασβεστίου πρέπει να συνοδεύει απαραίτητα την θεραπευτική αγωγή. Από κει και πέρα οι χρησιμοποιούμενες κατηγορίες φαρμάκων αναλόγως των ενδείξεων είναι :
-
Διφωσφωνικά (βελτιώνουν τα σπονδυλικά και τα κατάγματα του μηριαίου)
-
Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης ( κατόπιν ειδικών ενδείξεων – βελτιώνουν τα σπονδυλικά και τα κατάγματα του μηριαίου )
-
Εκλεκτικοί ρυθμιστές των υποδοχέων των οιστρογόνων ( SERMS )
-
Τεριπαρατίδη (περιορισμένος χρόνος λήψης – 2 χρόνια)
-
Καλσιτονίνη ( χρησιμοποιείται σπάνια )
-
Στρόντιο ( περιορισμένη διαθεσιμότητα στη χώρα μας )
-
Μονοκλωνικό αντίσωμα – Denosumamb ( Γίνεται μια φορά το εξάμηνο)
Πως θα την προλάβουμε ?
Μεγάλη προσπάθεια γίνεται σήμερα προς την κατεύθυνση της πρόληψης της οστεοπόρωσης . Αυτή συνιστάται κυρίως στη τροποποίηση του τρόπου ζωής και την υιοθέτηση κατάλληλων υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών. Πιο συγκεκριμένα απαραίτητες διαδικασίες κρίνονται :
-
Το περπάτημα καθώς και οι ασκήσεις αντίστασης με βάρη για ενδυνάμωση των κάτω άκρων
-
Η επαρκής κατανάλωση γαλακτοκομικών και τροφών πλούσιων σε ασβέστιο
-
Η διακοπή του καπνίσματος
-
Ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ
Υπολογίζεται ότι χρειάζονται περίπου 600 – 800 μονάδες ημερήσιας πρόσληψης βιταμίνης D και περίπου 1000 mg στοιχειακού ασβεστίου το οποίο μπορεί να προσλαμβάνεται και με τις τροφές κατά τη διάρκεια της μέρας, για να διατηρήσουμε την υγεία των οστών μας.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε ότι αφορά στην πρόληψη των ατόμων που λαμβάνουν μακροχρόνια θεραπεία κορτιζόνης καθώς και άλλα φάρμακα που επηρεάζουν δυσμενώς την αρχιτεκτονική των οστών.
Χρήσιμη κρίνεται επίσης η επιτήρηση ηλικιωμένων ατόμων που είναι επιρρεπή σε πτώσεις ,καθώς και η λήψη απαραίτητων μέτρων για αποφυγή αυτών όπως η σωστή υπόδηση, τα κατάλληλα μπαστούνια και βοηθήματα βάδισης . Η ασφαλής διαμόρφωση του σπιτιού με ειδικές μπάρες για στήριξη, ο απαραίτητος φωτισμός για το μπάνιο και η εξάλειψη ανωμαλιών του πατώματος αποτελούν επιπλέον πρακτικές πρόληψης πτώσεων και αποφυγής καταγμάτων.
Συμπερασματικά, η οστεοπόρωση αποτελεί συχνή και σοβαρή κλινική οντότητα κυρίως για τις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Λόγω των σημαντικών επιπλοκών που μπορεί να επιφέρει, οι γυναίκες οι οποίες βρίσκονται ή πλησιάζουν στην εμμηνόπαυση θα πρέπει να συμβουλεύονται τον ενδοκρινολόγο τους και να ελέγχονται τακτικά, έτσι ώστε να προλάβουν την ανάπτυξη, τη δυσμενή εξέλιξη και τις σοβαρές επιπλοκές της οστικής αυτής νόσου.
