Αρετής Καρφή,Ενδοκρινολόγου
Αναπληρώτριας διευθύντριας τμήματος Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού
Νοσοκομείο «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ»
Ο μονήρης όζος αφορά μια περιγεγραμμένη διόγκωση που ψηλαφάται κλινικά. Εξακολουθεί και σήμερα να αποτελεί διαγνωστικό πρόβλημα και πηγή ανησυχίας τόσο για τον ασθενή όσο και για το γιατρό λόγω του ενδεχομένου κακοηθείας.
Γενικότερα οι όζοι είναι συχνότεροι:
1) στις γυναίκες (αναλογία γυναικών 6.4%, ανδρών 1.5%)
2) όσο αυξάνεται η ηλικία
3) μετά από έκθεση σε εξωτερική ακτινοβολία
Οι περισσότεροι από τους όζους δεν είανι κακοήθεις πρέπει όμως να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή γιατί ο
καρκίνος του θυρεοειδούς εκδηλώνεται σαν όζος.
Το αν ένας όζος είναι κλινικά ψηλαφητός εξαρτάται από:
1) το μέγεθος (> 1cm)
2) τη θέση του όζου μέσα στο θυρεοειδή
3) το μέγεθος και τη μορφολογία του λαιμού
4) την πείρα του εξεταστή
Οι όζοι χαρακτηρίζονται (σπινθηρογραφικά) ως θερμοί-χλιαροί ψυχροί. Οι θερμοί σπανιότατα είναι
κακοήθεις, ενώ αντίθετα οι ψυχροί έχουν πιθανότητα κακοήθειας 10-19% και οι χλιαροί 6%.
Το σπινθηρογράφημα γίνεται με τη χρήση ισοτόπου κυρίως Tc99m και στο 1/3 των περιπτώσεων του κλινικά
μονήρους όζου ανευρίσκεται πολυοζώδης βρογχοκήλη, οπότε μειώνεται αισθητά η πιθανότης κακοήθειας. Η εξέταση γίνεται 10΄μετά τη χορήγηση του ισοτόπου και ο ασθενής ακτινοβολείται ελάχιστα.
Διαφορική διάγνωση θα πρέπει να γίνει από αδένωμα-κύστη-όζο που οφείλεται σε θυρεοειδίτιδα-καρκίνωμα. Ύπαρξη μονήρους ψυχρού όζου σε ασθενή με υπερθυρεοειδισμό είναι ύποπτη για κακοήθεια.
Στοιχεία υπέρ κακοήθειας μονήρους ψυχρού όζου
1) προηγηθείσα ακτινοβολία στην περιοχή του λαιμού
2) ύπαρξη φαιοχρωμοκυττώματος-υπερασβεστιαιμίας-συνυπάρχουσας νόσου του Graves
3) φύλο (στους άνδρες οι όζοι είναι 3 φορές συχνότερα κακοήθεις απ’ό,τι στις γυναίκες)
4) ηλικία (η πιθανότητα κακοήθειας μεγαλύτερη στην παιδική ηλικία, 40% των μονήρων όζων είναι κακοήθεις)
5) ταχύτητα ανάπτυξης του όζου (πρόσφατη αύξηση του μεγέθους είναι υπέρ της κακοήθειας).
Κλινική Εικόνα
Υπέρ κακοηθείας συνηγορούν:
1) μονήρης όζος
2) βράγχος φωνής-πόνος-δυσφαγία
3) σημεία απόφραξης αναπνευστικού
4) τραχηλική λεμφαδενοπάθεια
5) ψηλαφητικά σκληρή σύσταση του όζου
6) ακίνητος (καθηλωμένος) όζος
Απεικονιστικά Ευρήματα
Σπινθηρογράφημα: Μονήρης ψυχρός όζος κακοήθεια σε ποσοστό 15-20%
Ψυχροί όζοι στο πλαίσιο πολυοζώδους βρογχοκήλης ποσοστό κακοήθειας περίπου 1%
Οι θερμοί δεν είναι σχεδόν ποτέ κακοήθεις
Υπερηχογράφημα: Αν και το υπερηχογράφημα δε μας βοηθά στο διαχωρισμό καλοήθων και κακοήθων όζων, οι περισσότεροι όζοι με κακοήθεια είναι συμπαγείς (υποηχογενείς). Αποτιτανώσεις υπάρχουν σε 10-15% όλων των όζων και αν εντοπίζονται στην περιφέρεια είναι υπέρ της καλοήθειας, ενώ αν υπάρχουν μέσα στον όζο, πιθανόν να πρόκειται για κακοήθεια.
Η καλύτερη μέθοδος για τη διαγνωστική εκτίμηση του όζου είναι η βιοψία με λεπτή βελόνη. Είναι ασφαλής και φθηνή μέθοδος. Η ακρίβεια της μεθόδου φθάνει το 80-97%, η ειδικότητα το 90-98% και η ευαισθησία το 80-90%
Ορμονολογικός Έλεγχος
Ο προσδιορισμός της TSH είναι ο πλέον αξιόπιστος τρόπος εκτίμησης της θυρεοειδικής δυσλειτουργίας. Χαμηλή TSH είναι ενδεικτική αυτόνομου όζου (υπερλειτοουργούντος), ενώ αυξημένη TSH ενδεικτική χρόνιας θυρεοειδίτιδος. Η θυρεοσφαιρίνη (Tg) και τα αντισώματα δεν έχουν διαγνωστική αξία για τη διαπίστωση κακοηθείας. Η καλσιτονίνη είναι χρήσιμος καρκινικός δείκτης της παρουσίας μυελοειδούς καρκινώματος, υπάρχει όμως σχετική σπανιότητα του νοσήματος (αυξημένη καλσιτονίνη σε ποσοστό <0.5% των οζωδών βρογχοκηλών).
Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Σε περίπτωση που η βιοψία με λεπτή βελόνη δείχνει καλοήθεια (75%) και η TSH είναι φυσιολογική δίδεται θεραπεία καταστολής με θυροξίνη (ιδιαίτερη προσοχή σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες λόγω οστικής απώλειας από τη μακροχρόνια χρήση κατασταλτικών δόσεων θυροξίνης).
Αν ο όζος είναι θερμός και δεν υπερλειτουργεί, παρακολούθηση, αν όμως η TSH είναι χαμηλή, τότε χειρουργείο, ή χορήγηση ραδιενεργού Ιωδίου.
Αν η βιοψία δια λεπτής βελόνης έιναι ύποπτη, ή εάν μετά τρίμηνο αγωγή με θυροξίνη διαπιστούται αύξηση του όζου, τότε συνιστάται χειρουργική αντιμετώπιση.
