ΚΡΙΣΗ :ΚΙΝΔΥΝΟΣ Ή ΕΥΚΑΡΙΑ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ
Αντωνία Μανούσου,Ψυχολόγος Υγείας
[email protected]
Στην κινέζικη ορολογία η λέξη «κρίση» αποτελείται από δυο σύμβολα που το πρώτο σημαίνει «κίνδυνος» και το δεύτερο «ευκαιρία». Στην ελληνική γλώσσα, η λέξη «κρίση» χρησιμοποιείται πρώτον για να χαρακτηρίσει τη σκέψη που οδηγεί σε μια απόφαση ή επιλογή και δεύτερον να δηλώσει την απότομη όξυνση μιας προβληματικής κατάστασης. Αρκετές φορές ακούγονται φράσεις όπως : « Ο γάμος μου περνάει κρίση» , «Η σχέση μας περνάει κρίση», «Η χώρα μας περνάει κρίση» «Η δουλειά μου περνάει κρίση» . Ακούγοντας κανείς αυτές τις φράσεις, καταλαβαίνει ότι είναι μπροστά σε μια κατάσταση που δεν την χαρακτηρίζει η ισορροπία. Αυτό σημαίνει ότι το όποιο πρόβλημα προϋπήρχε, και η στιγμή της κρίσης ήρθε γιατί το πρόβλημα έχει φτάσει στο αποκορύφωμά του και αναζητά λύση. Δεν είναι τυχαίο που υπάρχει στη ζωή του καθενός μια στιγμή κρίσης. Αυτό συμβαίνει γιατί αρκετές φορές, είτε δεν θέλουμε να δούμε το πρόβλημα όταν αυτό είναι στην αρχή του ή κατά την εξέλιξή του είτε το καλύπτουμε με διάφορες πρόχειρες λύσεις προκειμένου να μην βιώσουμε έντονα αρνητικά συναισθήματα. Μια κατάσταση ή σχέση σε κρίση δεν συνδέεται απαραίτητα με κάποιο αρνητικό αποτέλεσμα αλλά έχει να κάνει με τον τρόπο που το άτομο διαχειρίζεται την κατάσταση αυτή. Αν τα άτομα που εμπλέκονται σε μια κατάσταση κρίσης, βλέπουν σε αυτή μόνο τους κινδύνους που παραμονεύουν, χάνουν τις ευκαιρίες που δημιουργούνται για να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν από την άλλη μεριά, βλέπουν μόνο την ευκαιρία για να αλλάξουν τη ζωή τους, και όχι τους κινδύνους που υπάρχουν, τότε είναι πολύ πιθανόν να μην πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι σε περιόδους κρίσης βιώνουν αρνητικά συναισθήματα όπως φόβο, θυμό, άγχος, θλίψη, αγωνία. Αυτά τα συναισθήματα είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσει κανείς ότι προϋπήρχαν και πριν την κρίση. Απλά, τη δεδομένη στιγμή πυροδοτήθηκαν από κάποιο ερέθισμα και έκαναν την εμφάνιση τους έντονα θέτοντας σε κίνδυνο την ψυχική υγεία του ανθρώπου. Σε αυτή τη φάση, καλό είναι να είναι κάποιος αρκετά παρατηρητικός με τον εαυτό του και να μπορεί να έχει επίγνωση για το βαθμό στον οποίο βιώνει αυτά τα συναισθήματα, τη διάρκεια που έχουν και πώς αυτό επηρεάζει και τους υπόλοιπους τομείς της ζωής του. Αν παρατηρήσει ότι τα αρνητικά συναισθήματα είναι έντονα για μεγάλο χρονικό διάστημα, πάνω από τρεις μήνες και έχουν επηρεάσει και άλλους τομείς της ζωής του (κοινωνική, ερωτική ζωή κλπ), καλό θα ήταν να ζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό. Οι κίνδυνοι που δημιουργούνται, κατά περίπτωση, αν αφήσει τον εαυτό του χωρίς βοήθεια, είναι να εμφανίσει κρίσης άγχους ή πανικού, να αναπτύξει διάφορα ψυχοσωματικά (έλκος, δερματικά, ημικρανίες, ζαλάδες, ιλίγγους, γαστρεντερολογικά προβλήματα κα) να μπει σε ψυχαναγκαστικές σκέψεις και τελικά να καταλήξει σε φαρμακευτική αγωγή για να μπορέσει να επιβιώσει.
Ποιος είπε όμως ότι η κρίση έχει μόνο αρνητική χροιά και ότι δεν υπάρχουν θετικά μέσα σε αυτή; Αρκετές είναι οι φορές που συναντάμε ανθρώπους μετά την περίοδο της κρίσεως και μένουμε έκπληκτοι από τη θεαματική αλλαγή που έχουν κάνει στον εαυτό τους. Αυτή η αλλαγή δεν οφείλεται στην ίδια την κρίση αλλά στον τρόπο διαχείρισης της κατάστασης. Μια κρίσιμη κατάσταση μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για τον εαυτό μας αλλά και για όσους συμπεριλαμβάνονται σε αυτή τις οποίες ούτε καν τις είχαμε φανταστεί. Μια από αυτές είναι η γνώση της πρόληψης. Ο άνθρωπος μαθαίνει από τα λάθη του. Η κρίση ως κατάσταση είναι ένα καλό μάθημα για προσωπική ενημερότητα και επαναξιολόγηση του εαυτού. Όταν αυτό γίνεται τρόπος ζωής, τότε η στιγμή της κρίσης θα είναι για τον άνθρωπο στιγμή ξεκαθαρίσματος για να έρθει η ισορροπία. Επίσης, μια σημαντική πληροφορία που παίρνει κανείς από μια τέτοια κατάσταση είναι ο έλεγχος των ορίων του. Δεν είναι πάντα ξεκάθαρο που είναι τα όρια του καθενός και αν ήταν μέχρι τη στιγμή εκείνη, μετά μπορεί να αλλάξει εντελώς. Είναι σημαντικό για τον καθένα να ξέρει μέχρι που πραγματικά είναι τα όρια του και όχι που νομίζει ότι είναι. Τέλος, μια επίσης σημαντική πληροφορία είναι να αναγνωρίζει κανείς στον εαυτό του το δικαίωμα να είναι αδύναμος, να μπλοκάρει, να ζητάει βοήθεια. Η αναγνώριση των συναισθημάτων από αυτή τη θέση, κάνουν τον άνθρωπο πιο δυνατό και του επιτρέπουν να ζει με αξιοπρέπεια.
Ο κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να έχει στη ζωή του ισορροπία, όπως ο ίδιος την αντιλαμβάνεται. Οι στιγμές κρίσεως είναι αναπόφευκτο γεγονός όταν δεν υπάρχει ισορροπία. Μπορούν όμως να γίνουν μια καλή αφορμή για να επανέλθει ο άνθρωπος σε μια πραγματικότητα που θα τον γεμίζει δύναμη και αισιοδοξία.
