Α. Αβραμίδης, FACP. Διευθυντής της ενδοκρινολογικής κλινικής του
Ιπποκρατείου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, α. επ. καθηγητής ΑΠΘ
[email protected]
Τα αυτοάνοσα νοσήματα του θυρεοειδούς, όπως η νόσος του Grave’s και η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, πολλές φορές συνοδεύονται και από προβλήματα από τα μάτια (Οφθαλμοπάθεια). Βέβαια η οφθαλμοπάθεια στην νόσο του Grave’s αναπτύσσεται σ’ένα μικρό ποσοστό από τους ασθενείς που έχουν υπερθυρεοειδισμό (περίπου 10-15%) και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια είναι τα άτομα στα οποία θα αναπτυχθούν αυτές οι οφθαλμοπάθειες.
Συνήθως μέσα σε ένα χρόνο από την εμφάνιση της ασθένειας μπορούν να εμφανισθούν και τα προβλήματα των ματιών και η εξέλιξη τους πολλές φορές ακολουθεί την εξέλιξη της νόσου. Τις περισσότερες φορές όμως η πορεία της οφθαλμοπάθειας είναι ανεξάρτητη από τη νόσο και μπορεί και να επιδεινώνεται ακόμα κι’όταν η νόσος έχει γίνει καλά.
Τι είναι αυτό που δημιουργεί τα προβλήματα με τα μάτια στον υπερθυρεοειδισμό και στην νόσο του Hashimoto; Η επιστήμη έχει βρεί ότι αυτό είναι αποτέλεσμα της δράσης ορισμένων κυττάρων που λέγονται λεμφοκύτταρα τα οποία παράγουν ορισμένες ουσίες που διεγείρουν τους ιστούς που βρίσκονται γύρω και πίσω από το μάτι καθώς και τους μύες που κινούν το μάτι, με αποτέλεσμα να πρήζονται αυτοί οι ιστοί όπως και τα βλέφαρα, και να προωθείται το μάτι προς τα έξω και να δημιουργείται αυτό που λέμε εξώφθαλμος.
Υπάρχουν διάφορες ταξινομήσεις ανάλογα με τη βαρύτητα που έχει αυτός ο εξώφθαλμος.
Η Αμερικανική Θυρεοειδολογική Εταιρεία καθιέρωσε μια ταξινόμηση από 1-6. Στον βαθμό 1 το μόνο πού υπάρχει είναι η αγριωπή εμφάνιση και η λάμψη στα μάτια τα οποία είναι όπως ακριβώς τα μάτια ενός ατόμου που απότομα το φοβίσαμε, ενώ στο βαθμό 6 το μάτι βγαίνει προς τα έξω πολύ έντονα (εξώφθαλμος) είναι πολύ κόκκινο, το άτομο βλέπει διπλά (διπλωπία) δεν βλέπει καλά και τα βλέφαρα είναι πολύ πρησμένα.
Η εξέταση και η αξιολόγηση της κατάστασης των ματιών θα γίνει από τον ενδοκρινολόγο και από τον οφθαλμίατρο και πιθανότατα να χρειασθεί να γίνουν εκτός από την εξωφθαλμομετρία πού κάνει ο οφθαλμίατρος και υπέρηχοι η και αξονική τομογραφία του οφθαλμικού κόγχου ιδίως στη περίπτωση που ο εξώφθαλμος είναι μόνο στη μία πλευρά.
Είπαμε ότι η κυριότερη αιτία του εξώφθαλμου είναι η νόσος του Grave’s. Υπάρχει όμως ένα ποσοστό μικρό, όπου ο εξώφθαλμος, και κυρίως όταν είναι μόνο στο ένα μάτι, οφείλεται και σε άλλες παθήσεις όπως π.χ σε όγκο πίσω από τον οφθαλμό η σε ένα ανεύρυσμα δηλαδή μια διεύρυνση ενός αγγείου πίσω από τον οφθαλμό.
Η θεραπεία του εξωφθάλμου είναι κατ’αρχήν η θεραπεία της υπερλειτουργίας του θυρεοειδούς. Στις περισσότερες περιπτώσεις και στους χαμηλούς βαθμούς της οφθαλμοπάθειας δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτε άλλο. Συνήθως τα άτομα παραπονιούνται για μια ξηρότητα στα μάτια τους- μάλιστα πολλοί λένε ότι αισθάνονται σαν να έπεσε άμμος στα μάτια τους. Το μόνο που χρειάζεται είναι να χρησιμοποιήσουν σταγόνες που θα τους δώσει ο γιατρός (όχι βέβαια σταγόνες πού προκαλούν αγγειοσύσπαση) και να φορούν γυαλιά ηλίου ώστε να μην εκτίθενται τα μάτια τους στον αέρα και στη σκόνη.
Σε προχωρημένους βαθμούς οφθαλμοπάθειας τα βλέφαρα δεν κλείνουν όταν κοιμάται το άτομο και γι’αυτό χρειάζονται ειδικές σταγόνες (τεχνητά δάκρυα) και καλύμματα των οφθαλμών για να μην πέφτουν σκόνες στο μάτι η να ξηραίνεται το μάτι κατά τη διάρκεια της νύχτας. Στις βαρύτερες περιπτώσεις όπου το μάτι προέχει πολύ έντονα και υπάρχει διπλωπία χρειάζονται πιο δραστικά μέτρα και σ’αυτές τις περιπτώσεις ο ενδοκρινολόγος χρησιμοποιεί μεγάλες δόσεις κορτιζόνης.
Σε πολύ βαρειές περιπτώσεις όπου κινδυνεύει να χαθεί το μάτι ,τότε μπορεί να γίνει εγχείρηση στην οποία ανοίγουν τα κόκκαλα γύρω από το μάτι και έτσι το μάτι έχει πλέον περισσότερο χώρο για να κινηθεί και δεν χρειάζεται να προέχει προς τα έξω.
