Νάντια Χριστοδούλου
Ειδικευομένη Ενδοκρινολόγος,Τμήμα Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού
Νοσοκομείο «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο»
Η θερμοπληξία είναι μία παθολογική κατάσταση κατά την οποία απειλείται η ανθρώπινη ζωή και η πιθανότητα επιβίωσης εξαρτάται από την άμεση διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από τους 40º C με συνοδό διαταραχή από το κεντρικό νευρικό σύστημα (απλή σύγχυση, σπασμοί , κώμα).
Η νόσος αυτή είναι αποτέλεσμα είτε έκθεσης σε ψηλές θερμοκρασίες (κλασσική θερμοπληξία) είτε έντονης σωματικής άσκησης. Είναι δηλαδή μία μορφή υπερθερμίας που σχετίζεται με συστηματική φλεγμονώδη απάντηση του οργανισμού που οδηγεί σε ένα σύνδρομο πολυοργανικής βλάβης (εγκέφαλος, μύες, νεφροί, πνεύμονες, καρδιά, ήπαρ, γαστρεντερικός σωλήνας, πάγκρεας, διαταραχές πήξης του αίματος) στο οποίο κυριαρχούν τα συμπτώματα από το νευρικό σύστημα. Σε επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν στις ΗΠΑ ,κατά τις περιόδους με υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος, η επίπτωση ήταν 17,6-26,5 περιστατικά σε πληθυσμό 100000 ατόμων.
Ο λόγος που σε ορισμένους ανθρώπους η έκθεση σε ψηλές θερμοκρασίες εκδηλώνεται ηπιότερα με δίψα, αδυναμία, δυσφορία, άγχος, ζάλη, λιποθυμία, πονοκέφαλο και ήπια αύξηση της θερμοκρασίας ενώ σε άλλους εκδηλώνεται σαν θερμοπληξία είναι άγνωστος. Πιθανόν πρόκειται για γενετικούς λόγους που σχετίζονται με τα γονίδια που κωδικοποιούν τις ουσίες που παράγονται από τον οργανισμό σαν αντίδραση σε καταστάσεις stess.
Η θερμοκρασία του σώματος σχετίζεται με τη θερμοκρασία περιβάλλοντος και το μεταβολισμό. Είναι απαραίτητη για την επιβίωση η διατήρηση της θερμοκρασίας στους 37º C , μια διαδικασία που πραγματοποιείται μέσω του μηχανισμού της θερμορύθμισης. Αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος λιγότερο από 1º C ενεργοποιεί περιφερικούς και υποθαλαμικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο έτσι ώστε να ξεκινήσει διαδικασία επαναφοράς της θερμοκρασίας του σώματος στα φυσιολογικά. Αυτό επιτυγχάνεται με πρόκληση διαστολής των αγγείων στο δέρμα, ταχυκαρδίας, αύξησης της παροχής αίματος στην περιφέρεια και αύξηση της εφίδρωσης. Αν ο αέρας γύρω από το σώμα είναι ξηρός ο ιδρώτας εξατμίζεται δροσίζοντας την επιφάνεια του σώματος , μεταφέροντας έτσι θερμότητα προς το περιβάλλον. Οι απώλειες άλατος και υγρών με την εφίδρωση μπορεί να φτάσουν μέχρι και 2 λίτρα ή περισσότερο ανά ώρα. Οποιαδήποτε διαταραχή στο μηχανισμό θερμορύθμισης πιθανόν να οδηγήσει σε επιταχυνόμενη υπερθερμία, υποθερμία, υπόταση, θερμοπληξία.
Η θεραπεία πρέπει να είναι άμεση με πρώτο μέλημα την πτώση της θερμοκρασίας που επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση όλου του σώματος σε παγωμένο νερό ή πάγο με παράλληλη έκθεση σε μετακινούμενα στρώματα αέρος και μάλαξη του σώματος.
Είναι μία νόσος που μπορεί να προληφθεί και να μειωθεί η θνητότητα και η θνησιμότητά της .Η κλασσική θερμοπληξία προσβάλλει συνήθως άτομα πολύ μικρής ή πολύ μεγάλης ηλικίας που δεν έχουν κατάλληλα κλιματιστικά μέσα άλλα συχνά και άτομα με καρδιοαναπνευστική νόσο, ή άτομα που λαμβάνουν φάρμακα όπως διουρητικά , αντιχολινεργικά , ηρεμιστικά. Η θερμοπληξία λόγω άσκησης παρουσιάζεται σε εργάτες, στρατιώτες, ποδοσφαιριστές, δρομείς μεγάλων αποστάσεων, μετά από υπερδοσολογία κοκαίνης ή αμφεταμινών.
Πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη παίζει ο σταδιακός εγκλιματισμός στη ζέστη που συνήθως απαιτεί ένα χρονικό διάστημα 2-3 εβδομάδων, η αυξημένη πρόσληψη νερού, η κατανάλωση αλμυρών φαγητών, η μείωση της σωματικής άσκησης και ο κλιματισμός του περιβάλλοντος. Τα άτομα με αυξημένο κίνδυνο επιβάλλεται να τηρούν τα προληπτικά μέτρα προστασίας καθώς ο κίνδυνος αύξησης της επίπτωσης της νόσου μεγαλώνει με την προοδευτική αύξηση της θερμοκρασίας της Γης.
