Τραυλός Αλέξιος, Ενδοκρινολόγος, [email protected]
Όντας ενδοκρινολόγος, αλλά και χρόνια πάσχων από ΣΔ1, όταν μου ζητήθηκε να γράψω ένα άρθρο για το περιοδικό, θεώρησα σκόπιμο να καταθέσω την προσωπική μου εμπειρία σχετικά με ένα από τα βασικά διλήμματα, που συχνά καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ασθενείς με ΣΔ1: θεραπεία με πολλαπλές ενέσεις ινσουλίνης καθημερινά ή με αντλία ινσουλίνης;
Αν και οι περισσότεροι ασθενείς με ΣΔ1, παγκοσμίως, ακολουθούν το σχήμα των πολλαπλών ενέσεων, οι αντλίες ινσουλίνης αποτελούν μια αξιόπιστη εναλλακτική θεραπευτική επιλογή. Το κάθε θεραπευτικό σχήμα έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του. Παρόλα αυτά, και τα δύο αποτελούν έγκυρες θεραπείες και οι ασθενείς που τις εφαρμόζουν είναι σε θέση να επιτύχουν εξαιρετικό έλεγχο του διαβήτη τους. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες κατηγορίες ασθενών με ΣΔ1, όπως εκείνοι που λαμβάνουν πολύ μεγάλες ή πολύ μικρές δόσεις ινσουλίνης και εκείνοι που παρουσιάζουν συχνές υπογλυκαιμίες, όπου υπάρχει ισχυρό όφελος από τη χρήση της αντλίας. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε πολλοί από τους ενδοκρινολόγους, που ασχολούμαστε με τον ΣΔ1, είναι να παρακολουθούμε ασθενείς που, ενώ έχουν αποδεκτή ρύθμιση με το σχήμα των πολλαπλών ενέσεων, επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν αντλία ινσουλίνης. Μολονότι τα οφέλη από τη χρήση της αντλίας, όσον αφορά στη σχετική με την υγεία ποιότητα ζωής είναι αντικειμενικά, οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τον κάθε ασθενή εξατομικευμένα, λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο την ίδια του τη νόσο, αλλά και τον τρόπο ζωής, τις συνήθειες, τους φόβους και τις προτιμήσεις του και να του παρέχουμε την πλήρη εικόνα του κάθε θεραπευτικού σχήματος, που περιλαμβάνει όχι μόνο οφέλη, αλλά και μειονεκτήματα.
Ζω με τον ΣΔ1 για πάνω από 15 χρόνια και έχω βιώσει την εμπειρία, τόσο των πολλαπλών ενέσεων όσο και της αντλίας. Είτε με τη μια είτε με την άλλη θεραπεία ζω ακόμα με το διαβήτη μου, αλλά αυτοί οι δυο τρόποι ζωής είναι αρκετά διαφορετικοί στον τρόπο που διαχειρίζομαι την ασθένεια, αλλά και την καθημερινότητά μου. Στο παρόν άρθρο αποφάσισα, παραλείποντας να χρησιμοποιήσω επιστημονικούς όρους που ίσως δεν γίνουν κατανοητοί από μη ειδικούς, να παρουσιάσω ορισμένες απο τις λειτουργίες της αντλίας που διευκόλυναν τη καθημερινότητά μου, ως ασθενή.
Με το σχήμα των πολλαπλών ενέσεων αναγκαζόμουν να κάνω 8-10 ενέσεις ινσουλίνης την ημέρα, οι οποίες, εκτός του οτι δυσκόλευαν την απαιτητική καθημερινότητά μου, συχνά ήταν και επώδυνες. Με την αντλία, αντίθετα, απαιτείται μόνο ένα ανώδυνο τρύπημα, με μια μικροσκοπική βελόνα, κάθε 2-3 ημέρες για την αλλαγή του καθετήρα.
Ως δραστήριος άνθρωπος, που αγαπά να ταξιδεύει και να δοκιμάζει νέες γεύσεις, η ρουτίνα δεν αποτελεί μέρος της ζωής μου και με το σχήμα των πολλαπλών ενέσεων, ένιωθα ότι χρειαζόταν να εντάξω κάποιο βαθμό ρουτίνας όσο αφορά στο χρόνο, το είδος και την ποσότητα της τροφής, που έπρεπε καθημερινά να καταναλώνω για να πετύχω μια καλή ρύθμιση. Φαγητά πλούσια σε λίπος και πρωτεΐνες, όπως πίτσα και σουβλάκια, προκαλούσαν τον όλεθρο στα επίπεδα σακχάρου μου, λόγω της βραδείας φύσης απορρόφησής τους, αναγκάζοντάς με συχνά να τα αποφεύγω. Με την αντλία, δε χρειάζεται πια να συμβιβάζομαι αναφορικά με τις διατροφικές μου επιλογές. Για την αντιμετώπιση τέτοιων δυσαπορρόφητων γευμάτων, οι αντλίες διαθέτουν τη δυνατότητα χορήγησης της γευματικής δόσης ινσουλίνης για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Υποθέστε ότι είστε σε μια εκδήλωση όπου σκοπεύετε να φάτε πολλά snacks ή ότι θέλετε να καταναλώσετε ένα βαρύ λιπαρό γεύμα. Με το σχήμα των ενέσεων, θα αναγκαζόσασταν να χορηγήσετε εφάπαξ όλη την υπολογισμένη δόση ινσουλίνης, γεγονός που θα σας προκαλούσε υπογλυκαιμία. Με την αντλία, αντίθετα, μπορείτε να επιλέξετε να χορηγήσετε την ίδια δόση παρατεταμένα και για διάστημα πολλών ωρών, αποφεύγοντας, κατ’ αυτό τον τρόπο, τις επικίνδυνες αυξομειώσεις στα επίπεδα του σακχάρου σας.
Το γεγονός ότι μπορώ να ελέγξω την υπεργλυκαιμία και υπογλυκαιμία ευκολότερα με την αντλία, μου επιτρέπει να γυμνάζομαι εντατικότερα και ασφαλέστερα και να μη προσαρμόζω τη ζωή μου γύρω από το διαβήτη, αλλά το διαβήτη γύρω από τη ζωή μου. Η αντλία μου προσφέρει καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, με λιγότερες υπογλυκαιμίες και αυτό οφείλεται στον ειδικό τρόπο που μιμείται τη φυσιολογική έκκριση ινσουλίνης. Δε θα ισχυριστώ ότι αυτό είναι εύκολο πάντα και σίγουρα, αρχικά, απαιτείται συστηματική προσπάθεια και ενασχόληση με την αντλία για τη βέλτιστη κατανόηση των λειτουργιών και δυνατοτήτων της, αλλά και των αδυναμιών της. Η αρχική αυτή φάση εκμάθησης της αντλίας είναι χρονοβόρα και τα πλεονεκτήματά της, συχνά δεν είναι άμεσα εμφανή. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει, άλλωστε, με όλα τα νέα πράγματα στη ζωή; Η χρήση αντλίας απαιτεί εξάσκηση, αλλά η ανταμοιβή που φέρνει αξίζει τον αρχικό κόπο.
Με την αντλία χρησιμοποιείτε μόνο έναν τύπο ινσουλίνης (ταχεία ινσουλίνη), γεγονός που μιμείται καλύτερα τον τρόπο που το πάγκρεάς εκκρίνει φυσιολογικά αυτή την ορμόνη. Δεν απαιτούνται νυχτερινές δόσεις βασικής ινσουλίνης, όπως με το σχήμα των πολλαπλών ενέσεων. Γνωρίζετε το αίσθημα, όταν είστε τόσο κουρασμένοι το βράδυ και απλά θέλετε να πάτε για ύπνο, αλλά θυμάστε ότι πρέπει να λάβετε τη νυχτερινή σας δόση βασικής ινσουλίνης. Αυτό δεν συμβαίνει με την αντλία, αφού είναι προγραμματισμένη να σας χορηγεί καθ’όλη τη διάρκεια της ημέρας μια μικρή δόση ταχείας ινσουλίνης (βασικός ρυθμός), την οποία μάλιστα μπορείτε να αυξομειώσετε για κάθε ώρα της ημέρας ξεχωριστά, ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες σας.
Επιπλέον, οι αντλίες παρέχουν μεγαλύτερη ακρίβεια στον υπολογισμό της δόσης της γευματικής ινσουλίνης. Ακριβώς όπως και για το βασικό ρυθμό, μπορείτε να ρυθμίσετε τη γευματική δόση με ακρίβεια εκατοστών της μονάδας! Αν για παράδειγμα, ο ιατρός σας έχει υπολογίσει ότι χρειάζεστε 1 μονάδα ινσουλίνης για κάθε 15 γραμμάρια υδατάνθρακες, τι θα συνέβαινε αν θέλατε να φάτε κάτι που περιέχει μόνο 7 γραμμάρια υδατάνθρακες? Χωρίς αντλία, είτε δεν θα κάνατε ένεση, με αποτέλεσμα άνοδο του σακχάρου σας, είτε θα αναγκαζόσασταν να χορηγήσετε 1 μονάδα ινσουλίνης και να φάτε 8 γραμμάρια υδατανθράκων επιπλέον, απ’ ότι θα θέλατε για να καλύψετε τη 1 μονάδα ινσουλίνης. Με την αντλία η δοσολογία είναι ακριβής. Επιπλέον, οι σύγχρονες αντλίες, μέσω προγραμμάτων που διαθέτουν (π.χ. bolus wizard), έχουν τη δυνατότητα αυτόματου υπολογισμού της απαιτούμενης δόσης ινσουλίνης ενός γεύματος. Οι μέρες που χρειαζόταν να είστε μαθηματικός για να υπολογίσετε τη γευματική αυτή δόση ανήκουν στο παρελθόν. Εσείς, απλά εισάγετε στην αντλία την ποσότητα των υδατανθράκων του γεύματος και τη προγευματική τιμή της γλυκόζης αιματός σας και η αντλία θα κάνει όλα τα μαθηματικά για εσάς με ακρίβεια!
Η απόφαση της χρήσης αντλίας είναι μεγάλη για τους ασθενείς με ΣΔ1. Ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών δεν συμβιβάζονται με την ιδέα να νιώθουν συνδεδεμένοι σε μια συσκευή 24 ώρες το 24ωρο, ενώ άλλοι δε μπορούν να αποδεχτούν το γεγονός των πολλαπλών ενέσεων καθημερινά. Θεωρώ, ότι η χρήση ή μη, της αντλίας είναι προσωπική απόφαση. Η ψυχολογία του ασθενούς, αποτελεί ζωτικής σημασίας παράγοντα για την επιλογή του θεραπευτικού σχήματος που θα ακολουθήσει και δεν θα πρέπει να αποτελεί καθαρά και μόνο ιατρική απόφαση, καθώς, όπως και με πολλές άλλες ασθένειες, μια ανεπιθύμητη από τον ασθενή θεραπεία δεν θα εχει το αναμενόμενο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Πιστεύω ότι οι ασθενείς με ΣΔ1 οφείλουν να είναι ανοιχτόμυαλοι, να έχουν ιατρούς- γνώστες του αντικειμένου και να πειραματίζονται, προκειμένου να επιλέξουν τη θεραπεία που ταιριάζει περισσότερο στη φυσική και συναισθηματική τους υγεία. Γιατί, είτε με αντλία ινσουλίνης είτε με πολλαπλές ενέσεις, ο διαβήτης παραμένει διαβήτης και προσωπικά, ζώντας τόσα χρόνια με αυτόν, πιστεύω ακράδαντα ότι δεν είναι ασθένεια, αλλά τρόπος ζωής.
