Η ανάπτυξη και πρόοδος της ιατρικής επιστήμης, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα, βασίσθηκε κυρίως στο πρωτοποριακό κλινικό και ερευνητικό έργο μεμονωμένων επιστημόνων που με την επιστημονική τους ιδιοφυΐα και εντυπωσιακή εργατικότητα και αφοσίωση κατόρθωσαν να υλοποιήσουν με τις ανακαλύψεις τους συγκλονιστικά άλματα στη διάγνωση και θεραπεία των νοσημάτων στα όποια στηρίχτηκε η ανάπτυξη της σύγχρονης ιατρικής. Ο Pasteur,ο Fleming,o Παπανικολάου και η Curie αποτελούν κλασσικά παραδείγματα πρωτοπορών επιστημόνων –δημιουργών.
Αν και η συμβολή ιδιοφυιών επιστημόνων στη πρόοδο όχι μόνο της ιατρικής αλλά και κάθε άλλου επιστημονικού τομέα δεν αμφισβητείται ,στη σύγχρονη εποχή οι προυποθεσεις,οι συνθήκες και οι οροί επιστημονικής ανάπτυξης έχουν σαφώς διαφοροποιηθει.Οι εξελίξεις στο τομέα της ιατρικής είναι πλέον αποτελέσματα προγραμματισμενης,συστηματικης δουλειάς όχι ενός προικισμένου ατόμου αλλά μιας ομάδας η ομάδων επιστημόνων που εστιάζονται σε ένα συγκεκριμένο τομέα η πεδίο με σκοπό την ανακάλυψη ενός νέου φάρμακου η ανάπτυξη μιας νέας διαγνωστικής τεχνολογίας.
Τα αίτια που οδήγησαν σε αυτή την αλλαγή του τρόπου εξέλιξης της ιατρικής επιστήμης, και όχι μόνο, μπορούν να συνοψισθούν στα εξής.
1.Η ανθρωπινή γνώση σε οποιοδήποτε τομέα του επιστημονικού επιστητού είναι υπερβολική και αδύνατο να αφομοιωθεί από ένα και μόνο άτομο ανεξάρτητα από τις τυχόν ιδιαίτερες ικανότητες η πείρα που διαθέτει.
2.Η επιστημονική ερευνά για να είναι αποτελεσματική πρέπει να βασίζεται σε ιδιαίτερα αναπτυγμένο τεχνολογικά εξοπλισμό που επιβαρύνει σημαντικά το κόστος διεξαγωγής της το όποιο δεν μπορεί να αντιμετωπίσθεί από άτομα ακόμη και μικρές ερευνητικές ομάδες στα πλαίσια ακαδημαϊκών η ερευνητικών φορέων.
3.Η χρηματοδότηση της έρευνας από κρατικούς, υπερεθνικούς η ιδιωτικούς φορείς (όπως οι φαρμακευτικές βιομηχανίες) είναι εστιασμένη με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που περά από τη πρόοδο της επιστήμης εξυπηρετούν μεγάλες η ειδικές ομάδες πληθυσμού που πάσχουν από νοσήματα με μεγάλη επίπτωση (όπως υπέρταση} η δυσχέρεια στην αντιμετώπιση (όπως το AIDS). Είναι λοιπόν φυσικό οι πόροι αυτοί να κατευθύνονται σε ισχυρούς από πλευράς αριθμού επιστημόνων και τεχνογνωσίας ερευνητικούς φορείς και όχι σε μεμονωμένα άτομα.
4.Ο σχεδιασμός και η διεξαγωγή της ιατρικής έρευνας έχει γίνει εξαιρετικά πολύπλοκος και απαιτεί τη πρόσφορα ατόμων με γνώσεις,εμπειρίες και δεξιότητες από διαφορετικά επιστημονικά πεδία και με υψηλή εξειδίκευση. Οι διάφορες ειδικότητες της ιατρικής και βιολογίας πρέπει να υποστηρίζονται από φυσικούς,μαθηματικούς, επιδημιολόγους, στατιστικολογους, ειδικούς της πληροφορικής και άλλους που σχετίζονται με το ειδικό θέμα της ερευνητικής δραστηριότητας καθιστώντας τη πολυμελή ερευνητική ομάδα αναπόφευκτη.
Η ερευνά λοιπον δεν στηρίζεται πλέον στην τυχαία ανακάλυψη,στο μεγαλοφυή νου η στην ιδιαίτερη επιστημονική αντίληψη ενός προικισμένου ατόμου αλλά είναι αποτέλεσμα μιας συγκροτημενης,πολυδαπανης επιχείρησης από μια πλειάδα επιστημόνων με καθορισμένη μεθοδολογία και κοινούς στόχους.
Το ερώτημα ανακύπτει αβίαστα. Σε αυτό το βιομηχανικό πλαίσιο ανάπτυξης της ομαδικής ερευνητικής δραστηριότητας η ατομική προσφορά εφευρετικότητα πρωτότυπη σκέψη του ατόμου–ερευνητή υπερκαλύπτονται από την ομαδική δουλειά, το σύστημα και την προδιαγεγραμμένη αποτελεσματικότητα της ομάδας;
Ευτυχώς όχι. Tο ανθρώπινο πνεύμα δεν υποτάσσεται πάντα στην αδήριτη ανάγκη της σύγχρονης κοινωνίας για μια ομογενοποιήση και ομαδοποίηση των επιστημονικών δραστηριοτήτων. Πάντα υπάρχουν και θα υπάρχουν οι πρωτοπόροι που με τη μοναδικότητα της σκέψης τους και την ερευνητική τους ιδιοφυία θα δίνουν τις ιδέες και τις κατευθύνσεις. Το έργο τους όμως για να υλοποιηθεί και να ευεργετήσει την κοινωνία χρειάζεται τη σκληρή δουλεία και την αποτελεσματικότητα της ομάδας.
Ένας για όλους και όλοι για τον ένα.
Κώστας Φαινέκος
