Ο καιρός έχει γυρίσματα, λέει η λαϊκή παροιμία, αλλά εφέτος τα γυρίσματα του θυμίζουν σβούρα που μετακινείται όχι μόνο σε περιστροφή αλλά και προς όλες της κατευθύνσεις του ορίζοντα. Από τις πρωτοφανείς πλημμύρες του χειμώνα περνάμε στη τροπική ζέστη του καλοκαιριού και από τα χιόνια της άνοιξης στις βροχές του Ιουνίου. Το κλίμα μας αλλάζει και μάλιστα γρηγορότερα απ’ότι προβλεπόταν. Μαζί με το κλίμα όμως αλλάζει και η βλάστηση, ο αριθμός και το είδος των ζώων στη ξηρά και στη θάλασσα και φυσικά η επιδημιολογία των νοσημάτων που έχει άμεση σχέση με τη βιολογική συμπεριφορά των μικροβίων και κυρίως των ιών.
Παλαιά νοσήματα που νομίζαμε ότι έχουν εξαλειφθεί, όπως η ελονοσία και η φυματίωση επανέρχονται θριαμβευτικά με ανθεκτικά στην αντιβίωση στελέχη, η δε πρόσφατη επιδημία του SARS καταδεικνύει τις ασύλληπτες δυνατότητες των ιών να επιβιώνουν και να μεταδίδονται κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες.
Δεν είναι όμως η αλλαγή του κλίματος που έχει συμβάλλει στη διαφοροποίηση των επιδημιολογικών χαρακτηριστικών των νοσημάτων. Υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί παράγοντες.
Αστικοποίηση του πληθυσμού
Η συγκέντρωση του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις συνέβαλε δραστικά στο να αυξηθεί κατακόρυφα ο αριθμός των ατόμων με τα οποία ο κάθε ένας από εμάς έρχεται σε επαφή για επαγγελματικούς η κοινωνικούς λογους.Αυτό διευκολύνει τη μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων ιδίως στις εποχές του χρόνου που παρατηρείται έξαρση των λοιμώξεων (φθινόπωρο, χειμώνας).Η συγκέντρωση ομάδων ατόμων σε κλειστούς χώρους, όπως μεταφορικά μέσα, κινηματογράφοι, γραφεία) μας φέρνει αναγκαστικά σε στενή επαφή με πιθανούς φορείς νοσημάτων.
Η μόλυνση του περιβάλλοντος
Ζούμε καθημερινά τον εφιάλτη της δηλητηρίασης του αέρα,του νερού, του εδάφους και των φυτών και ζώων από την ασύδοτη ανάπτυξη ρυπογόνων βιομηχανιών και την υπερεκμετάλλευση του ζωικού, φυτικού και ορυκτού πλούτου.
Οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες
Η δραματική αλλαγή των διατροφικών μας συνηθειών που χαρακτηρίζεται από αύξηση του κρέατος, λιπών και σακχαρωδών τροφίμων με παράλληλη μείωση των λαχανικών, φρούτων, οσπρίων και ελαιόλαδου, σε συνδυασμό με τη παχυσαρκία και την έλλειψη φυσικής άσκησης έχει μειώσει δραστικά την ανοσολογική άμυνα του οργανισμού μας και μας έχει κάνει ευάλωτους όχι μονο σε λοιμώδη νοσήματα αλλα και σε καρδιαγγειακά και νεοπλασίες.
Η αύξηση της ψυχολογικής έντασης (stress).
Οι καταπιεστικοί και έντονοι ρυθμοί διαβίωσης και απασχόλησης έχουν άμεση συνέπεια όχι μονο στη ψυχική αλλα και στη φυσική μας αντοχή στις ασθένειες..
Η μετανάστευση
Η μεγάλη εισροή μεταναστών από χώρες κυρίως της Ασίας και της Αφρικής έχει δημιουργήσει νέες εστίες μετάδοσης νοσημάτων (π.χ φυματιωση,τυφος) που στη χώρα μας δεν ενδημούσαν η εκδηλώνονταν σποραδικά.
Τα έμβια όντα ζούν σε άμεση εξάρτηση από το περιβάλλον αλλα και σε συνάρτηση μεταξύ τους. Οποιαδήποτε μεταβολή των παραμέτρων που καθορίζουν τις συνθήκες διαβίωσης, απ’οπουδήποτε και να προέρχεται, προκαλεί άμεσες και εμφανείς μεταβολές στη νοσηρότητα και θνησιμότητα των ανθρώπων και ζώων. Η πρόκληση όμως της επιστήμης δεν είναι να τεκμηριώσει και να αντιμετωπίσει τις απειλές για την υγεία που είναι είναι άμεσα αντιληπτές αλλα να προβλέψει και να προλάβει τις μακρόχρονες επιπτώσεις των αλλαγών του περιβάλλοντος όχι μόνο στους ανθρώπους αυτού του πλανήτη αλλά και στα ζώα και φυτά με τα οποία συμβιούμε και αλληλοεξαρτώμεθα.
Κώστας Φαινέκος
