Στην ιστορία της σύγχρονης ιατρικής υπάρχουν στιγμές που οι απόψεις για μια εγκαταστημένη και επιστημονικά αποδεκτή από τους επιστήμονες και ασθενείς θεραπεία τροποποιούνται η και ριζικά μεταβάλλονται όταν νεώτερα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες της έρχονται στο φως.Μια τέτοια περίπτωση αφορά και το πόρισμα της μελέτης WHI (Women’s Health Initiative-Πρωτοβουλία για τη Γυναικεία Υγειά) για τη θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση που πρόσφατα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (JAMA 17 Ιουλίου 2002).
Σκοπός της μελέτης ήταν η αξιολόγηση της ωφέλειας και των κίνδυνων των πιο συχνά χρησιμοποιούμενων σκευασμάτων ορμονικής υποκατάστασης στις Ηνωμένες Πολιτειες.Ο σχεδιασμός της μελέτης αφορούσε δυο ομάδες μετεμμηνοπαυσιακων γυναικών ηλικίας 50-79 ετων.Η πρώτη (8.506 γυναίκες) έλαβε θεραπεία με συζευγμένα ιστογόνα σε συνδυασμό με ένα προγεστινοειδες στη μορφή και δοσολογία του ενός δισκίου την ημέρα ενώ η δευτερη (8.102 γυναίκες) έπαιρνε εικονικό φάρμακο (placebo).
Η διάρκεια της μελέτης είχε ορισθεί στα 8,5 χρόνια και σαν δυο πρωταρχικά καταληκτικά σημεία είχαν ορισθεί η συχνότητα εμφάνισης της στεφανιαίας νόσου και διηθητικού καρκίνου του μαστου.Παραπλευροι στόχοι ήταν επίσης η αξιολόγηση της συχνότητας των εγκεφαλικών επεισοδιων,πνευμονικης εμβολης,καρκινου της μητρας,καρκινου του ορθου,καταγματος του ισχίου και θανάτου που οφειλόταν σε άλλες αιτιολογίες.
Η μελέτη διακόπηκε μετά από 5,2 χρόνια διότι τα όρια που είχε τεθεί αρχικά για την πιθανή αύξηση των περιπτώσεων του καρκίνου του μαστού και τη στεφανιαία νόσο στις γυναίκες που έπαιρναν οιστρογόνα σε σύγκριση με αυτές που έπαιρναν το εικονικό φάρμακο ξεπεράστηκαν δείχνοντας ένα πηλίκο σχετικού κίνδυνου (επίπτωση του νοσήματος σε γυναίκες υπό θεραπεία σε σχέση με την επίπτωση στις γυναίκες χωρίς θεραπεία) για μεν τον καρκίνο του μαστού 1,26 για δε τη στεφανιαία νόσο 1,29.
Τα αποτελέσματα της μεγάλης και καλά σχεδιασμένης αυτής μελέτης δεν μπορούν να αμφισβητηθούν επιδέχονται όμως μια πιο προσεκτική ανάλυση και κριτική.
1.η θεραπεία αφορούσε ένα στυγκεκριμμενο σκευασμα συνδυασμού οιστρογόνων και προγεστινοειδους.
2.Η απόλυτη αριθμητική αύξηση στην ομάδα σε θεραπεία με οιστρογόνα για 100.000 ασθενείς-έτη θεραπείας ήταν μόνο 8 επιπλέον περιστατικά καρκίνου του μαστου,7 ισχαιμίας του μυοκαρδιου,8 εγκεφαλικά επεισόδια και 8 πνευμονικής εμβολης.Αντιθετα στην ίδια ομάδα εκδηλώθηκαν 6 λιγότερα επεισόδια καρκίνου του πάχος εντέρου και 5 λιγότερα κατάγματα κατάγματος του ισχιου.Σημειωτεον ότι η γενικη θνησιμότητα δεν αυξήθηκε στην ομάδα της θεραπείας σε σύγκριση με αυτή του πλασματικού φάρμακου.
Συμπερασμα..Πριν φθάσουμε σε οριστικά συμπεράσματα για τις ενδείξεις της θεραπείας υποκατάστασης με οιστρογόνα σε σχέση με τους κίνδυνους που επιφέρουν καλόν θα είναι να εκτιμηθούν αποτελέσματα και άλλων μελετών που είναι σε εξέλιξη και κυρίως να γίνεται προσεκτική επιλογή και παρακολούθηση των γυναικών που θέλουν να απολαμβάνουν τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα της θεραπείας χωρίς όμως να εκτίθενται σε κίνδυνο έστω και αν αυτός είναι στην ουσία πολύ μικρος.Το αν ένα φάρμακο γίνει ευλογία η κατάρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το γιατρό που το συνιστά και τον άρρωστο που το παίρνει.
