Γιώργος Τροβάς, Ενδοκρινολόγος
Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικου Συστήματος “Θεόδωρος Γαροφαλιδης” Πανεπιστήμιο Αθηνών.
[email protected]
Η ελλιπής ενημέρωση για την οστεοπόρωση και τα σχετιζόμενα με αυτή κατάγματα στον ανδρικό πληθυσμό είναι σήμερα παρόμοια με την ελλιπή ενημέρωση που υπήρχε 50 χρόνια πριν για την ίδια νόσο στο γυναικείο πληθυσμό.
Οι άνδρες δεν συνειδητοποιούν ότι η «σιωπηλή επιδημία» της οστεοπόρωσης επηρεάζει και το φύλο τους και ότι τα οστά τους καθίστανται πιο λεπτά, πορώδη και εύθραυστα κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής.
Το μέγεθος του προβλήματος
Σχεδόν το ήμισυ της οστικής μάζας που αποκτά ένας άνδρας από την παιδική του ηλικία έως τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής, του χάνεται κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής του. Αυτή η απώλεια οστικής μάζας γίνεται με τον ίδιο ρυθμό με την απώλεια οστικής μάζας στις γυναίκες, αλλά οι άνδρες αναπληρώνουν καλύτερα την απώλεια καθώς σχηματίζουν περισσότερο οστίτη ιστό στην εξωτερική επιφάνεια του οστού, στο πλαίσιο της φυσιολογικής εξέλιξης της οστικής ανακατασκευής.
Εν τούτοις, η προσθήκη νέου οστού στην εξωτερική επιφάνεια των οστών δεν αντισταθμίζει πλήρως την οστική απώλεια στην εσωτερική τους επιφάνεια. Έτσι, εκτιμάται ότι περίπου ένας στους πέντε άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών θα υποστεί κάποια στιγμή οστικό κάταγμα, που επηρεάζει αρνητικά τόσο την ποιότητα όσο και την ίδια την επιβίωση του πάσχοντα.
Ο κίνδυνος ενός άνδρα να υποστεί οστεοπορωτικό κάταγμα, κάποια στιγμή στη ζωή του, είναι μεγαλύτερος από τις πιθανότητες που έχει να αναπτύξει καρκίνο του προστάτη.
Περίπου ένα στα τέσσερα έως πέντε κατάγματα ισχίου σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών συμβαίνει σε άνδρες. Εκτός από την έλλειψη ανδρικών ορμονών, στην εξασθένιση του οστού συντελούν επίσης το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Επίσης, πολλές νόσοι που απαιτούν τη λήψη θεραπείας με κορτιζόνη, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και το άσθμα, μπορεί να συσχετισθούν με οστεοπόρωση και κατάγματα ως δευτερεύουσα επίδραση της φαρμακευτικής αγωγής.
… και το κόστος για την κοινωνία
Τα σχετιζόμενα με την οστεοπόρωση κατάγματα έχουν υψηλό κόστος, τόσο σε ανθρώπινο πόνο όσο και σε δαπάνες περίθαλψης. Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ένα στα τέσσερα έως πέντε κατάγματα ισχίου συμβαίνει σε άνδρες.
Στην Ευρώπη, ο αριθμός των οστεοπορωτικών καταγμάτων το 2000 εκτιμήθηκε σε 3,79 εκατομμύρια, εκ των οποίων 0,89 εκατ. ήταν κατάγματα ισχίου (179.000 κατάγματα ισχίου συνέβησαν σε άνδρες και 711.000 σε γυναίκες). Οι συνολικές άμεσες δαπάνες εκτιμήθηκαν σε περίπου 31,5 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που το 2050 εκτιμάται ότι θα έχει αυξηθεί σε περίπου 76 δισεκατομμύρια ευρώ, βάσει της αναμενόμενης αύξησης του αριθμού των ηλικιωμένων στην Ευρώπη
Δυσκολίες που αφορούν στη διάγνωση και τη θεραπεία
Συχνά το χρονικό σημείο όπου ένας ασθενής συνειδητοποιεί ότι έχει οστεοπόρωση είναι όταν πλέον έχει υποστεί κάταγμα.
Ο καλύτερος τρόπος για να εντοπισθούν οι άνδρες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο κατάγματος είναι να μετρηθεί η οστική τους πυκνότητα. Αυτή η μη επεμβατική και ανώδυνη εξέταση είναι μία απεικόνιση που δείχνει την συνοχή του οστού και θα έπρεπε να εφαρμόζεται στους άνδρες όταν υπάρχει υπόνοια για οστεοπόρωση, με τον ίδιο τρόπο που γίνεται η μέτρηση της χοληστερόλης αίματος ή της αρτηριακής πίεσης και μας βοηθάει να εντοπίσουμε τους άνδρες που διατρέχουν κίνδυνο για καρδιοπάθεια και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πρόληψη
Αξιολογήστε τον κίνδυνο που διατρέχετε και συμβουλευθείτε το γιατρό σας.
Η διατροφή, η άσκηση, οι ανδρικές ορμόνες, ο τρόπος ζωής και η χρήση ορισμένων φαρμάκων είναι οι κύριοι τρόποι διατήρησης και αποκατάστασης της υγείας των οστών.
- Για τους ηλικιωμένους: ενημερωθείτε σχετικά με τα προγράμματα πρόληψης των πτώσεων, που περιλαμβάνουν μυϊκή ενδυνάμωση μέσω άσκησης και ιατρική εκτίμηση της ισορροπίας και της όρασης.
- Διατροφή: μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια στα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την υγεία των οστών, περιλαμβάνει ασβέστιο, που ενισχύει τα οστά, και βιταμίνη D, που βοηθάει τον οργανισμό να απορροφήσει το ασβέστιο. Μεταξύ της ηλικίας των 25 και των 65 ετών, οι άνδρες χρειάζονται τουλάχιστον ένα γραμμάριο ασβεστίου ημερησίως, ενώ στην ηλικία άνω των 65 ετών οι απαιτήσεις αυξάνονται σε 1,5 γραμμάρια ημερησίως. Το ηλιακό φως είναι φυσική πηγή βιταμίνης D. Έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία για μόλις δέκα λεπτά την ημέρα ή κατανάλωση τροφίμων με μεγάλη περιεκτικότητα στην εν λόγω βιταμίνη μπορεί να είναι επαρκής για τις ανάγκες του οργανισμού.
- Σωματική άσκηση: η άσκηση μεταφοράς βάρους, όπως το περπάτημα, το τένις και το τζόκινγκ μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της μυϊκής δύναμης, του συντονισμού και της ευκαμψίας και να μειώσει τον κίνδυνο πτώσης. Η άσκηση με αντίσταση και η άσκηση με βάρη μπορούν να βοηθήσουν στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας.
- Τρόπος ζωής: η απώλεια οστού στους καπνιστές είναι ταχύτερη απ’ ό,τι στους μη καπνίζοντες. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ενδέχεται να αναστέλλει την απορρόφηση ασβεστίου και το σχηματισμό νέου οστού.
- Φάρμακα: η χρήση ορισμένων φαρμάκων, όπως τα στεροειδή (που χρησιμοποιούνται συχνά για το άσθμα, την αρθρίτιδα και τη νεφρική νόσο) και τα αντιεπιληπτικά, μπορεί να επιταχύνουν την εμφάνιση της οστεοπόρωσης.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Εκτός από την διόρθωση του αρνητικού ισοζυγίου ασβεστίου και βιταμίνης D μέσω διατροφής και συμπληρωμάτων σήμερα έχουμε την δυνατότητα για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στους άνδρες με αποτελεσματικά και ασφαλη φάρμακα που ανήκουν σε δυο κατηγορίες αντικαταβολικά η αναβολικά και τα οποία μπορεί να χορηγήσει ο θεράπων ιατρός ανάλογα με τον εξατομικευμένο κίνδυνο που έχει ένας άνδρας.
